ایرج میرزا

ایرج میرزا (زادهٔ ۱۲۹۱ه. ق. / ۱۸۷۴ در تبریز - درگذشتهٔ ۱۳۰۳ خورشیدی/ ۱۹۲۴) ملقب به «جلال‌الممالک» و فخرالشعرا، شاعر ایرانی اواخر دوره ی قاجار و اوایل زمان پهلوی بود.

او فرزند صدرالشعرا غلام‌حسین میرزا قاجار و از طریق پدر بزرگش ملک ایرج بن فتحعلی شاه، نتیجه ی فتحعلی شاه قاجار بود. زبان های فارسی، عربی و فرانسوی را خوب می دانست داشت و با روسی و ترکی نیز آشنایی ‌داشت و خط را خوب می‌نوشت. تحصیلاتش در مدرسه ی دارالفنون تبریز بود و در نوزده‌سالگی هنگام ولیعهدی مظفر الدین میرزای قاجار لقب «ایرج بن صدرالشعرا» یافت؛ ولی بزودی از شاعری دربار کناره گرفت و به مشاغل دولتی مختلفی پرداخت که از میان آنان کار در وزارت فرهنگ (معارف آن‌زمان) بود.

شعر ایرج به خاطر طنز سنگین، و در برداشتن نکاتی که در عرف جامعه بعضاً غیراخلاقی تلقی می‌شود، معروف است. سبک شعری او ساده و روان و دربرگیرنده ی واژگان و گفتارهای عامیانه‌ و رکیک است. شعر "داشت عباسقلی خان پسری..." از ایرج میرزا را نخستین شعر با ادبیات کودک در فارسی می‌دانند.
وی پس از مدتی سبک قدیم را که در آن توانا بود، رها کرد و سبکی ویژه پدید آورد. در این سبک اندیشه‌های نو و مضامینی که گاه از ادبیات خارجی گرفته شده بود و گاه آفریده ی اندیشه شاعر است و نیز مسایل گوناگون اجتماعی و هزلیات و شوخی های نیشدار و ریشخندها و تمثیلاتی که شاعر از غالب آنها نتایج اجتماعی را در نظر دارد، به زبانی بسیار ساده و گاه نزدیک به زبان مخاطب و همراه با الفاظ جنسی بیان شده ‌است.