اشعه . [ اَ ش ِع ْ ع َ ] (ع اِ) ج ِ شعاع . (منتهی الارب ) (اقرب الموارد). رجوع به شعاع شود. || اشعه درحکمت اشراق که پیروان آن هر چیز را به نور و ظلمت تقسیم میکنند و به انوار الهی و نور انوار قائلند، بسیار متداول است ، چون : اشعه ٔ نوری ، اشعه ٔ انوار قاهر،اشعه ٔ تام ، اشعه ٔ برزخی ، اشعه ٔ وساطی ، اشعه ٔ اشراقی ، اشعه ٔ عقلی ، اشعه ٔ کواکب ، اشعه ٔ کوکبی ، اشعه ٔ ظهوری ، اشعه ٔ فلکی و غیره . رجوع به حکمةالاشراق سهروردی چ کربن ص
97،
98،
122،
129،
141،
142،
175،
179،
188،
195،
196،
197،
222 شود. || (اصطلاح فیزیک )در تداول فیزیک ، بجای اشعه
۞ گاه پرتوها نیز بکار برند و دارای خواص و انواع فراوان هستند، چنانکه امروز در طب از آنها استفاده میشود و اینک به ایجاز برخی از خواص آنها را یاد میکنیم : بطور کلی هر جسمی که دمای آن بالاتر از صفر مطلق باشد دارای خاصیت تابش
۞ است یعنی از خود اشعه ای میتابد. این اشعه که در محوطه ٔ اطراف جسم تابان
۞ منتشر میشوند، دارای خواص چندی هستند از قبیل :
1- هنگامی که محوطه ٔ (فراگیر) مجاور جسم تابان شفاف و همگن است ، پرتوها در امتداد خط مستقیم و با سرعت بسیاری سیر میکنند و در فراگیر مذکور منتشر میشوند. این سرعت در خلأ برابر سیصدهزار کیلومتر در ثانیه است و برای فراگیرهای دیگر با ضریب انکسار فراگیر مزبور تغییر میکند.
2- پرتوها حامل مقداری انرژی هستند (انرژی تابشی ) که از جسم تابان خارج میشود. بوسیله ٔ گیرنده های مناسب که در مسیر پرتوها قرار دهیم ، میتوانیم این انرژی را بسنجیم .
3- هرگاه دمای جسم تابان بقدر کفایت باشد،پرتوها نورانی هستند و اعصاب چشم را متأثر میکنند.
4- بوسیله ٔ بیناب نما (اسپکترسکپ )
۞ میتوان پرتوها را بیک عده فروزه های
۞ ساده (فروزه ٔ یکرنگ ) تجزیه کرد. این فروزه ها پدیده هائی هستند دوره ای و دارای طول موج و دوره و بسامد
۞ مشخص میباشند. برخی از انواع فروزه ها و اشعه عبارتند از: کوسمی . گاما. ایکس (سخت ). ایکس (نرم ). وراء بنفش دور. وراء بنفش . اشعه ٔ مرئی مانند: بنفش . سبز. زرد. نارنجی . قرمز. قرمز (مرز طیف مرئی ). دون قرمز. دون دور. (از کتاب فیزیک تابش تألیف دکتر روشن ص
1 و
2 و
13).