افعال مدح و ذم

افعال مدح و ذم . [ اَ ل ِ م َ ح ُ ذَم م ] (ترکیب اضافی ، اِ مرکب ) افعالی که در لغت عرب برای انشاء مدح و ذم وضع شده اند مانند:نعم ، بئس . (تعریفات جرجانی ). در اصطلاح فن نحو افعالی را گویند که برای انشاء مدح و ذم وضع شده اند. و بهمین جهت افعال خبری مانند: ورحت ، ذهب ، افعال مدح نیستند زیرا بر انشاء و مدح یا ذم دلالت ندارند بلکه اخبار بمدح و ذم را میرسانند و نیز فعل امر از مدح و ذم از افعال مدح و ذم بشمار نیستند زیرا هرچند امر از افعال انشائی است ولی دلالت بر طلب انشاء مدح دارد نه اینکه خود بر انشاء مدح دلالت داشته باشد همچنین صیغه ٔ تعجب مانند: مااحسن فلاناً، از افعال مدح نیست زیرا آن صیغه ها برای انشاء تعجب است نه برای انشاء مدح .بهرحال فاعل این باید ضمیر مستتری باشد که بوسیله ٔ اسم نکره ٔ منصوبی تفسیر گردد و آن نکره اسم معرفه دیگر توضیح کند که اسم اخیر را مخصوص گویند. و اگر فاعل آنها اسم ظاهر باشد ناچار باید دارای الف و لام بوده یا اضافه به اسم شود. (از کشاف اصطلاحات الفنون ).