امویان اندلس . [ اُ
/ اَ م َ ویا ن ِ اَ دُ ل ُ ] (اِخ ) خانواده ای هستند از امویان (بنی امیه ) که در اسپانیا حکومت و خلافت داشتند. اسپانیا در فاصله ٔ سالهای
91 و
93 هَ .ق .
/ 710 -
712 م . بوسیله ٔ مسلمانان گشوده شد. از این تاریخ تا سال
138 هَ .ق .
756/ م . مانند دیگر ممالک اسلامی حکامی که از طرف خلفای عباسی فرستاده میشدند آن سرزمین را اداره میکردند. در سال
138 عبدالرحمان (اول ) یکی از نوادگان هشام خلیفه ٔ دهم اموی که از قتل عام عباسیان رهایی یافته بود بعد از چند سال سرگردانی از اغتشاش اسپانیا و اختلافی که میان بربرها و قبایل عرب بود استفاده کرد و مصمم شد در آن سرزمین به رغم دستگاه عباسیان ، دستگاه خلافتی برای خود ترتیب دهد.عبدالرحمان توفیق یافت که از تعرضات سپاهیان عباسی پیشگیری کند و جانشینان وی مدت دو قرن در اندلس حکومت کردند و توانستند از یکسو جلو دست اندازیهای عیسویان را از طرف شمال بگیرند و از سوی دیگر شورشهای داخلی را بخوابانند. امویان اندلس تا مدتی بهمان عنوان امیری یا سلطانی قناعت داشتند ولی عبدالرحمان ثالث (
317 هَ .ق .
/ 929 م .) عنوان خلیفه اختیار کرد. این شخص بزرگترین خلیفه ٔ امویان اندلس است ، او نه تنها در میان رعایای خود بقدرت حکومت میکرد و پادشاهان عیسوی لیون
۞ و قسطلون
۞ و نواره
۞ را مغلوب ساخت بلکه مهاجمانی را که از آفریقا به اسپانیا هجوم آورده بودند بیرون راند و بوسیله ٔ کشتی های نیرومند بر دریای مدیترانه استیلا یافت . پس از مرگ او هیچیک از جانشینانش نتوانستند کارهای او را دنبال کنند. تنها المنصور سردار مشهور بود که توانست وحدت ممالک اموی را در اندلس حفظ كند. در آغاز قرن پنجم هجری (ابتدای قرن یازدهم م .) انقلابات و حوادثی در اسپانیا بظهور رسید و بر اثر این انقلابات حکومت اموی از بین رفت و حکومتهای کوچک محلی بنام ملوک الطوائف جای آنان را گرفت (
422 هَ .ق .
/ 1031 م .). پادشاهان یاخلفای اموی بترتیب با تاریخ جلوس عبارت بودند از:
عبدالرحمان اول
138 هَ .ق . (
756 م .)
هشام اول
172 (
788)
حکم اول
180 (
796)
عبدالرحمان دوم
206 (
822)
محمد اول
238 (
852)
منذر
273 (
886)
عبداﷲ
275 (
888)
عبدالرحمان سوم
300 (
912)
حکم دوم
350 (
961)
هشام دوم
366 (
976)
محمد دوم
399 (
1009)
سلیمان دوم
400 (
1009)
محمد دوم
400 (
1010)
هشام دوم
400 (
1010)
سلیمان
۞ 403 (
1013)
عبدالرحمان چهارم
408 (
1018)
عبدالرحمان پنجم
414 (
1023)
محمد سوم
414 (
1024)
هشام سوم
418-
422(
1027-
1031).
(از طبقات سلاطین اسلام صص
14 -
16) (از تاریخ الخلفای سیوطی ص
348). و رجوع به الحلل السندسیة و معجم الانساب زامباور ص
2 شود.