اوزون حسن

اوزون حسن . [ ح َ س َ ] (اِخ ) (حسن دراز) امیرحسین بیگ مکنی به ابوالنصر. متوفی بسال 882 هَ. ق . پادشاه (857-882)، از امرای معروف به آق قوینلو پسر علی بیگ ترکمان . وی در 857 هَ. ق . در قلعه ٔ آمد بجای برادر خویش جهانگیر ترکمان به امارت نشست . در 861 هَ . ق . در نزدیک فرات طغیان برادرش جهانگیر را که از جهانشاه قره قوینلو مدد گرفته بود بسختی فرونشاند و چندی بعد قلعه ٔ معروف به حصن کیف (کیفا) را از سلاطین ایوبی انتزاع نمود (864 هَ . ق .). پس از آن جهانشاه قره قوینلو را کشت و عراق و آذربایجان را ضمیمه ٔ قلمرو خویش کرد (873). چند سال بعد با سلطان محمد فاتح پادشاه عثمانی مصاف داده مغلوب و منهزم شد (878). آنگاه پسر خود اغورلو محمد را که بسلطان عثمانی پناه برده بود بحیله بدست آورده هلاک نمود (879). دو سال بعد لشکر بگرجستان کشیده تفلیس را گشود (881) اما چندی بعد در تبریز وفات یافت و پسرش سلطان خلیل ترکمان بجایش نشست . اوزون حسن مقتدرترین و مشهورترین پادشاهان سلسله ٔ آق قوینلو بود. زنش دسپیناخاتون دختر کالویوآنس آخرین امپراطور مسیحی طرابوزان بود و اوزون حسن بسبب ارتباط با امپراطوران طرابوزان و مذاکرات با سلاطین مسیحی اروپا مورد نفرت و خصومت دربار عثمانی بود. وی بسبب کفایت و تدبیر نه فقط آذربایجان و عراق و فارس و کرمان و کردستان و ارمنستان را بحوزه ٔ تصرف خویش درآوردبلکه توانست مدعی و معارض سلطان محمد فاتح پادشاه معروف عثمانی بشود و توجه جمهوری ونیز و سلاطین اروپا را در معارضه ٔ با نیروی دولت عثمانی جلب کند. سیاحان ونیزی که بدربار او آمده اند، جلال و عظمت دربار او را ستوده و او را بسبب درازی بالا اوزون حسن خوانده اند.تاریخ حیات او را مولانا ابوبکر طهرانی ، از معاصرینش ، نوشته است . (دایرةالمعارف فارسی ). و رجوع به تاریخ طبقات سلاطین اسلام لین پول و قاموس الاعلام ترکی شود.