تار و پود

تار و پود. [ رُ ] (ترکیب عطفی ، اِ مرکب ) تارهای طول و عرض جامه ، بهندی تانابانا گویند. (غیاث اللغات ). با لفظ رشتن و بستن و کاویدن مستعمل است . (آنندراج ). نخهای درازی و پهنای بافندگی . حامل و نابل :
خلعتی کآن ز تار و پود وفاست
درزیان ِ قَدَر ندوخته اند.

خاقانی .

نور حق را کس نجوید زاد و بود
خلعت حق را چه حاجت تار و پود؟

مولوی (مثنوی ).

تار و پود مخمل از خواب پریشان بسته اند
دست بالین کن شکرخواب فراغت را ببین .

صائب (از آنندراج ).

|| کنایه از کنه و اساس و پایه ٔهر چیز است :
بسختی گذشت از درکاسه رود
جهان را یخ و برف بد تار و پود.

فردوسی .

گذر یافتندی به اروندرود
نماندی برین بوم و بر تارو پود.

فردوسی .

ز ما باد بر جان آنکس درود
که داد و خرد باشدش تار و پود.

فردوسی .

کاملان از دور نامت بشنوند
تا به قعر تار و پودت درروند.

مولوی (مثنوی چ علاءالدوله ص 371).

تار و پود عالم امکان بهم پیوسته است
عالمی را شاد کرد آنکس که یک دل شاد کرد.

صائب .

نسبت آلودگی با طینت ما تهمت است
ناخن غم بارها کاویده تار و پودما.

طالب آملی (از آنندراج ).

- بی تار و پود شدن ؛ کنایه است از پریشان و مضمحل شدن و سخت رنجه گشتن :
چو پیران بیامد به نزدیک رود
سپه بد پراکنده بی تار و پود.

فردوسی .

بباید برین چشمه آمد فرود
که شد باره و مرد بی تار و پود.

فردوسی .

- بی تار و پود کردن ؛پراکنده و نابود و ویران ساختن :
همه مرزها کرد بی تار و پود
همی رفت از اینگونه تا کاسه رود.

فردوسی