چوب پنبه . [ پَم ْ ب َ
/ ب ِ ] (اِ مرکب ) چوب نرم و پنبه مانندی که سابقاً در روشن کردن چخماق استعمال میشدو اکنون از آن استوانه مانندی به اندازه های مختلف سازند و با آن در بطری و شیشه و غیره را مسدود سازند.(از فرهنگ نظام ). چوب درخت پخاس . (از ناظم الاطباء).نوعی چوب سبک که از پوست درختان مخصوص به اندازه های مختلف سازند و برای بستن سر بطری و مانند آن بکار برند. || (اصطلاح گیاه شناسی ) سطح خارجی قسمتهای چوب شده گیاهان را چوب پنبه میپوشاند. و آن عبارتست از یک یا چند طبقه سوبری
۞ مانند کوتین
۞ عایق و غیرقابل نفوذ که گیاه را از تغییرات محیط خارج محافظت میکند و بواسطه ٔ نرسیدن مواد غذائی بسلول های آن سلول ها پرتوپلاسم و مواد حیاتی خود را از دست داده است وخالی شده اند. و هر جای ساقه یا ریشه آسیبی ببیند طبقه ٔ نازکی از آن ساخته میشود تا التیام بدهد. در هنگام پائیز که برگ از ساقه جدا میشود در محل دمبرگ نیزورقه نازکی از آن ساخته میشود. در بعضی درختان چوب پنبه ممکن است چنان ضخیم شود که بمصارف صنعتی برسد.
خواص فیزیکی و شیمیائی : از لحاظ خواص فیزیکی چوب پنبه کاملاً شبیه کوتین میباشد. از این رو در گذشته گمان میکردند که ساختمان شیمیائی آن دو نیز با یکدیگر مشابه است . ولی بررسیهای اخیر ثابت کرد که خواص شیمیائی کوتین و سوبرین (چوب پنبه )
۞ با یکدیگراختلاف دارند و قابل مقایسه نیست . چوب پنبه از نظر شیمیائی شبیه لیپید
۞ هاست و شامل اسید فلونیک
۞ (
O3 C22H42) و اسید فلوئیونیک
۞ واسید سوبرینیک
C17 ۞ O3 H30 و گلیسریدها
۞ و سرین
۞ که یکی از ترکیبات مومی به فورمول (
O H32 C20) است میباشد. و از این رو مانند لیپیدها (چربی ها) صابونی میگردد و برای این منظور معرفهای مخصوصی که وسیله شناسائی و تشخیص آنها از کوتین است و بمعرفهای هونل
۞ معروف است بکار میرود و اساس آن عموماً روی صابونی کردن اسیدهای سوبرین گذاشته شده است . چوب پنبه سطح خارجی ساقه های چند ساله و ریشه را میپوشاند و عملاً جای کوتین را که صفحه ٔ نازکی بیش نیست میگیرد. پوست زرد رنگ سیب زمینی و پوست خارجی و سخت درختان و طبقات قطور چوب پنبه در درخت بلوط. چوب پنبه از تولید مواد سوبرین در غشاء بوجود می آید. (گیاه شناسی حسین گل گلاب صص
39 -
40 و گیاه شناسی حبیب اﷲ ثابتی صص
59 -
60).
-
چوب پنبه ای شدن ؛ (اصطلاح گیاه شناسی ) چوب پنبه ای شدن یکی از تغییراتی است که در غشاء سلول ظاهر میشود و در نتیجه آن مواد مختلفی بنام سوبرین که در نتیجه فعالیت مواد حیاتی سلول بوجود می آید روی قشر اولیه ٔ غشاء سلول رسوب میکند. بنابراین سوبرین بصورت صفحه ٔ نازکی جایگزین قشر ثانوی غشاء میگردد و در این صورت قشر مشترک و قشر اولی و سومی فاقد این ماده میباشند. خواص چوب پنبه و مواد سوبرین مشابه کوتین است . در محلول شواتزر غیر محلول است و کلرور دوزنگ یده آن را زردرنگ میسازد. مختصرتمام رنگهایی که برای رنگ آمیزی کوتین بکار میرود سوبرین را نیز رنگ آمیزی میکند. (گیاه شناسی تألیف حبیب اﷲ ثابتی صص
58 -
59).