حسام السلطنه

حسام السلطنه . [ ح ُ مُس ْ س َ طَ ن َ ] (اِخ ) سلطان مرادمیرزا فرزندعباس میرزا و برادر محمدشاه قاجار و عموی ناصرالدین شاه و سردار سپاه او بود در زمان وی محمد امین خان شاه خوارزم (خیوه ) به مرو دست اندازی کرد. ناصرالدین شاه حسام السلطنه را با کمک فریدون میرزا فرمانفرما به جنگ او گسیل داشت . در نقطه یی بنام آق دربند نزدیک سرخس سپاه مختلط ازبک و ترکمان شکست خورد و محمد امین خان کشته گردید (1271 هَ . ش .) اما دولت تزاری مانع از اشغال حوضه ٔ علیای جیحون شد و ناصرالدین شاه که بقاء سلطنت خاندان قاجار را مدیون تزارها می دید از آنجا صرف نظر کرد و حسام السلطنه را مأمور فتح هرات کرد. اماپس از فتح هرات سپاه انگلیسی به وسیله ٔ کشتی در سواحل خلیج فارس پیاده شدند (1272 هَ . ش .) و تا اهواز پیش آمدند. ناصرالدین اینجا نیز تسلیم شد و فرخ میرزاسفیر ایران در پاریس ، عهدنامه ای در 15 فصل با انگلستان امضاء کرد. و بموجب آن دولت ایران هرات را تخلیه کرد و استقلال افغانستان را به رسمیت شناخت ، و از مجازات خائنین صرف نظر کرد، و کاپیتولاسیون در ایران برقرار گردید. حسام السلطنه مانند دیگر شاهزادگان در تهران بخوشی میگذرانید. خانه های وی در کوچه ای که در مغرب گذر نوروزخان است واقع و به کوچه ٔ حسام السلطنه معروف میباشد و اکنون بانک پارس در خیابان بوذرجمهری ضلع غربی کوچه ٔ حسام السلطنه را تشکیل میدهد. حسام السلطنه در تهران درگذشت . رجوع به روضةالصفای ناصری ج 10 ومجله ٔ یغما، ش 3 خرداد سال 1339 هَ . ش . ص 140 شود.