خرم آباد

خرم آباد. [ خ ُرْ رَ ] (اِخ ) شهر خرم آباد، مرکز لرستان ، یکی از شهرهای مهم استان ششم است . این شهر در 553هزارگزی جنوب باختری تهران واقع میباشد با مختصات جغرافیایی بشرح زیر: طول 48 درجه و 21 دقیقه وعرض 23 درجه و 33 دقیقه ، اختلاف ساعت با طهران 12 دقیقه و 18 ثانیه است ، یعنی اگر در طهران ساعت 12 باشدخرم آباد ساعت 11 و 47 دقیقه و 42 ثانیه است . فاصله ٔخرم آباد نسبت بشهر و قصبه های مجاور بشرح زیر است : بروجرد 111، اندیمشک 249، هرسین 144، نورآباد 16، الشتر 56، کوهدشت 98، چگنی 36، ملاوی 108، زاغه 41، چقلوندی 42هزار گز. از سبزه میدان مرکز شهر چهار خیابان تقریباً به چهار جهت اصلی منشعب و بنام های رضاشاه کبیر، شاهپور، خرم شاه و سربازخانه نامیده میشود. طرفین خیابانها نزدیک سبزه میدان مغازه و دکاکین وجود دارد و برخی از ساختمانهای آن قابل ملاحظه است . از چهار خیابان بالا چندین خیابان منشعب میشود که آبادتر از همه خیابان سوم اسفند است . آب آشامیدنی شهر از رودخانه ٔ خرم آباد تأمین میشود و سکنه ٔ خرم آباد طبق صورت اداره ٔ آمار در حدود 26هزار نفر است . در این شهر در حدود700 باب مغازه و دکان و دوهزار عمارت مسکونی وجود دارد. روشنایی شهر بوسیله ٔ مولد برق که با شرکت سهامی تشکیل شده تأمین می شود. خرم آباد مرکز لشکر 5 لرستان است و ادارات دولتی آن بشرح زیر است : فرمانداری ، دارائی ، شهربانی ، فرهنگ ، شهرداری ، آمار، پست و تلگراف ، ژاندارمری ، کشاورزی ، دادگستری ، ثبت اسناد، بهداری ،بانک ملی و یک باغ کشاورزی که در شمال باختری شهر واقع شده و بزمان رضاشاه احداث گردیده است . این باغ مورد توجه و محل تفرج و گردشگاه سکنه ٔ شهر میباشد.
ابنیه ٔ قدیمه : بناهای قابل ملاحظه ٔ تاریخی بشرح زیر میباشد: 1 - قلعه ٔ فلک الافلاک در جنوب باختری شهر روی تپه ای واقع شده و فعلاً لشکر از بناي مستحکم آن استفاده میکند. 2 - پل معروف چهل چشمه روی رودخانه ٔ خرم آباد که خیابانهای مرکزی را به خیابان شمشیرآباد متصل می نماید. 3 - پل شکسته معروف به پل شاهپوری در جنوب شهر واقع و چند چشمه ٔ آن برپاست و از بناهای شاهپور ذوالاکتاف میباشد. 4 - منار مرتفع واقع در یک کیلومتری جنوب خاوری شهر که تاریخ بنای آنرا بعهد سلاجقه نسبت میدهند، اطراف این بنا خرابه های زیادی مشاهده میشود و مشهور است که شهر قدیم خرم آباد در این مکان بوده . 5 - سنگ چهارپهلو بنام سنگ نوشته که نزدیک شهر و کنار راه خرم آباد به اهواز قرار دارد.بعلاوه در طول رودخانه ٔ کشکان آثار چندین پل معظم بنامهای پل معمولان ، پل دختر، پل گاومیشان ، پل مال و غیره وجود دارد که عموماً از آثار دوره ٔ ساسانیان بوده و فعلاً خراب است و پایه های آن حکایت از اهمیت و استحکام آن مینماید. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 6).