خسرو

خسرو. [ خ ُ رَ / رُو ] (اِ) ملک ۞ . پادشاه ۞ .(زمخشری ) (از برهان قاطع). کسری . قیصر. (ج ، اکاسره ،قیاصره ). هر پادشاه صاحب شوکت . (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). ج ، خسروان : اصطخر شهری است بزرگ و قدیم و مستقر خسروان بوده است . (حدود العالم ). و اندر وی [ مرو ] کوشکهای بسیار است و آن جای خسروان بوده است . (حدود العالم ). بلخ شهری بزرگ است ... و مستقر خسروان بوده است اندر قدیم و اندر وی بناهای خسروان است با نقشها و کارکردهای عجیب . (حدود العالم ).
ای خسروی که نزد همه خسروان دهر.

دقیقی .

ای خسرو مبارک یارا کجا بود
جایی که باز باشد پرید ماغ را.

دقیقی .

کجا شد فریدون و ضحاک و جم
مهان عرب خسروان عجم .

فردوسی .

فریبرز نزدیک خسرو رسید
زمین را ببوسید کو را بدید.

فردوسی .

بدو داد آن نامه ٔ پهلوان
فروخواند آن خسرو خسروان .

فردوسی .

بسی سال خسرو از این بیشتر
چگونه پدید آوریدی هنر.

فردوسی .

ز بهر نور ببزم تو خسروان جهان
همی زنند شب و روز ماه بر کوهان .

عنصری .

براند خسرومشرق بسوی بیلارام
بدان حصاری کز برج او خجل سهلان .

عنصری .

از دل و پشت مبارز برگشاید صد ترک
کز زه عالی کمان خسرو آید یک ترنگ .

عنصری .

این مملکت خسرو تأیید سمائیست
باطل نشود هرگز تأیید سمائی .

منوچهری .

گوای گزیده ملک هفت آسمان
ای خسرو بزرگ و امیر بزرگوار.

منوچهری .

خسرو ایران میر عرب و شاه عجم .

(از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 389).

نه فلان خسروکرد و نه امیر و نه زعیم .

(از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 280).

از آنکه تا بنماید بخسروان هنرش
بکرد با او چندانکه درخورش کردار.

(از تاریخ بیهقی چ ادیب ص 390).

خسرو از بهر عدل باید و داد
ورنه هر کس ز پشت آدم زاد.

سنائی .

بسی خسرو نامور پیش از او
شدستند زی ساری و ساریان .

دیباجی .

میرابواحمد محمد خسرو ایران زمین
آنکه شاد است او و دور است ازهمه رنج و کفا.

قصارامی (از لغت فرس ص 14).

خسرو غازی آهنگ بخارا دارد.

بهرامی .

آن خسرو عادل همت بر آن مقصور گردانید که آن را ببیند. (کلیله و دمنه ).
رضوان ملک خسرو مالک رقاب اوست
که ارمن بهشت عدن شد از کوثر سخاش .

خاقانی (دیوان چ عبدالرسولی ص 236).

خرسند شو بملکت خرسندی از وجود
خاسرشناس خسرو و طاغی شمرطغان .

خاقانی .

خسرو خرسندی من در ربود
تاج کیانی ز سر کیقباد.

خاقانی .