دراز گشتن

دراز گشتن . [ دِ گ َ ت َ ] (مص مرکب ) دراز گردیدن . دراز شدن . ارتفاع یافتن .طولانی شدن بسمت بالا. || طول یافتن بسمت پایین . طولانی شدن چون از بالا بدان نگرند :
موی زیر بغلش گشته دراز
وز قفا موی پاک فلخوده .

طیان .

|| گسترده شدن . امتداد یافتن : اِنجرار؛ دراز و طویل گشتن سیل . دبوقاء؛ هر چیز که ممتد و دراز گردد. (از منتهی الارب ).
- زبان دراز گشتن ؛ جسور و گستاخ شدن :
هر آن دیو کآید زمانش فراز
زبانش به گفتار گردد دراز.

فردوسی .

کوته نظران را بدین علت زبان طعن دراز گردد. (گلستان سعدی ). رجوع به زبان شود.
- ید ظلم دراز گشتن ؛ دست تعدی گشوده شدن :
ید ظلم جایی که گردد دراز
نبینی لب مردم از خنده باز.

سعدی .

رجوع به دست دراز گشتن شود.
|| طولانی شدن در زمان . بطول انجامیدن . طول کشیدن . طویل گشتن :
یک امسال دیگر تو با من بساز
که جنگت به پیکار گردد دراز.

فردوسی .

لیکن اگر این اسهال دراز گردد به زلق الامعاء و به استسقا ادا کند. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). می گوید [ ابوعلی سینا ] زنی را دیدم که این علت بر وی دراز گشته بودو دل از خویشتن برداشته و مرگ را ساخته ... (ذخیره ٔخوارزمشاهی ).
ز من فراق تو ار صبرمی کند چه عجب
دراز گشت و نباشد دراز جز احمق .

کمال اسماعیل .

|| مفصل شدن . طولانی گشتن : از این جهت یاد کرده نیامد تا دراز نگردد. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 153). در دیدار نیکو سخنهای بسیار گفته اند اگر همه یاد کنیم دراز گردد. (نوروزنامه ). هر یکی را [ از قلم ها ] قدری و اندازه ای و تراشی است که به صفت آن سخن دراز گردد. (نوروزنامه ). از این معنی بسیار است اگر همه یاد کنیم دراز گردد. (نوروزنامه ). || دشوار گشتن . مشکل شدن : هرچند رکاب عالی زودتر حرکت کند، سوی خراسان بهتر که مسافت دورست و قوم غزنین بادی در سر کنند که بر ما دراز گردد. (تاریخ بیهقی ).
- دراز گشتن کار ؛ مشکل شدن آن . سخت گردیدن کار. صعب شدن آن . دشوار شدن آن :
گر این غرم دریابد او را به تاز
همه کار گردد به ما بر دراز.

فردوسی .

چو بربندگان کار گردد دراز
خداوند گیتی گشایدش باز.

فردوسی .

چنین گفت با نامداران براز
که چون گردد این کار بر ما دراز.

فردوسی .