دلپذیر

دلپذیر. [ دِ پ َ ] (ن مف مرکب ) دل پذیر. دل پذیرفته . که دل آنرا بپذیرد. دلاویز است که مطلوب و مرغوب و دلخواه باشد. (برهان ) (آنندراج ). پذیرفته ٔ دل و آنکه حرکات و سکنانش مقبول دلها باشد. (از شرفنامه ٔ منیری ). دل نشین . دلخواه . دلچسب . محبوب . مطبوع و پسندیده . مقبول و موافق میل و خاطر و مرغوب و محبوب و دلخواه و منظور و خاطرنواز و خوب و نیک . (ناظم الاطباء). مطلوب :
بسی خوب جایست و بس دلپذیر
که آبش گلابست وخاکش عبیر.

فردوسی .

ببردند چیزی که بد دلپذیر
فرستاد تا خره ٔ اردشیر.

فردوسی .

هماننده ٔ شهریار اردشیر
فزاینده وفرخ و دلپذیر.

فردوسی .

ز پرمایه تر هرچه بد دلپذیر
همی تاخت تا خره ٔ اردشیر.

فردوسی .

همی راند با اردوان اردشیر
جوانمرد بد شاه را دلپذیر.

فردوسی .

بدو گفت کاکنون ره خانه گیر
بیاسای با مردم دلپذیر.

فردوسی .

که فرزند ساسان منم اردشیر
یکی پند باید مرا دلپذیر.

فردوسی .

چو دید آن بر و چهره ٔ دلپذیر
ز پستان مادر بپالید شیر.

فردوسی .

چنین داد پاسخ به پیران پیر
که هست این سخنها همه دلپذیر.

فردوسی .

تو بشنو ز گفتار دهقان پیر
اگر چه نباشد سخن دلپذیر.

فردوسی .

بدو گفت خاتون که ای مرد پیر
نگوئی همی یک سخن دلپذیر.

فردوسی .

سخنها چو بشنید ازو اردشیر
همه مهرجوینده و دلپذیر.

فردوسی .

چوآگه شد از هفتواد اردشیر
نبود آن سخنها ورا دلپذیر.

فردوسی .

اگر حدیث خوش و دلپذیر خواهی کرد
حدیث شاه جهان پیش گیر و زین مگذر.

فرخی .

بسی خواست زو پوزش دلپذیر
که این بد که پیش آمد از من مگیر.

اسدی .

گمان نکو بردی ای دلپذیر
ولیکن گمانت کمان بد نه تیر.

اسدی .

شد آن خامه چون کش بتی دلپذیر
پرستنده ٔ دست چابک دبیر.

اسدی .

که هست این پرستشگهی دلپذیر
بتی در وی از رنگ همرنگ قیر.

اسدی .

کیانی نشستنگهی دلپذیر
گزیدند بر گوشه ٔ آبگیر.

اسدی .

بی شکی از بهشت همی آید
این دلپذیر و نادره معنی ها.

ناصرخسرو.

من دل سپار و آن بت مه روی دلپذیر
کی جز به دلپذیر دهددل سپار دل .

سوززنی .

گفتا به روزگار بیابی وصال ما
منت پذیرم ارچه مرا دلپذیر نیست .

خاقانی .

پشیمانی و تلهف دستگیر و ندامت پایمرد و دلپذیر نبود. (سندبادنامه ص 258).
دلم گر برد زلفت دلپذیر است
که هندو را ز دزدی ناگزیر است .

نظامی .

چون ز فرمان شه گزیر نبود
عذر یا ناز دلپذیر نبود.

نظامی .

گر آید ز من بازیی دلپذیر
هم از بازی چرخ گردنده گیر.

نظامی .

فتنه فروکشتن از او دلپذیر
فتنه شدن نیز برو ناگزیر.

نظامی .

پراکنده ای کو بود جایگیر
گر آید فراهم بود دلپذیر.

نظامی .

ز دانستنش عقل را ناگزیر
بزرگی و دانائیش دلپذیر.

نظامی .

ناخوردنت ارچه دلپذیر است
زین یک دو نواله ناگزیر است .

نظامی .

پذیرا سخن بود شد جایگیر
سخن کز دل آید بود دلپذیر.

نظامی .

دلی گر بدست آیدت دلپذیر
به اندک دل آزار ترکش مگیر.

سعدی .

کنار و بر مادر دلپذیر
بهشتست و پستان در او جوی شیر.

سعدی .

هر سلطنت که خواهی می کن که دلپذیری
در دست خوبرویان دولت بود اسیری .

سعدی .

حافظ چه طرفه شاخ نباتی است کلک تو
کش میوه دلپذیرتر از شهد و شکر است .

حافظ.

- بزم دلپذیر ؛ بزم خوش :
شراعی بزد بر لب آبگیر
بیاراست بزمی خوش و دلپذیر.

اسدی .

- بیان دلپذیر ؛ بیان دلنشین :
بیانی چنان روشن و دلپذیر
که در دل نه در سنگ شد جایگیر.

نظامی .

- پند دلپذیر ؛ پند که به دل نشیند. پند نیک :
به تو همی نرسد پند دلپذیرم ازآنک
تو بی تمیز به گوش خرد گران شده ای .

ناصرخسرو.

- جامه ٔ دلپذیر ؛ جامه ٔ دلپسند :
برو طشت آب آر و مشک و عبیر
یکی پاکتر جامه ٔ دلپذیر.

فردوسی .

- جواب دلپذیر ؛ جواب موافق طبع :
خود کسی باجود او ماند فقیر اندر جهان
کس بدین فتوی نداند زد جواب دلپذیر.

سوزنی .

من این قصه پرسیدم از چند پیر
جوابی نداده ست کس دلپذیر.

نظامی .

- خط دلپذیر ؛ خط خوش :
یکی نامه بنوشت خوش بر حریر
بدان خط شایسته و دلپذیر.

فردوسی .

- دلپذیر آمدن ؛ مطبوع طبع واقع شدن :
سخن بشنوی بهترین یادگیر
نگر تا کدام آیدت دلپذیر.

فردوسی .

نه هر کو نقش نظمی زد کلامش دلپذیر آمد
تذرو طرفه من گیرم که چالاک است شاهینم .

حافظ.

- دلپذیر شدن ؛ مطبوع شدن .مقبول طبع واقع شدن :
هم آنگاه شدشاه را دلپذیر
که گنجور او رفت با اردشیر.

فردوسی .

همی نام جست از دهان هجیر
مگر کآن سخنها شود دلپذیر.

فردوسی .

- دلپذیر کردن ؛ دلپسند نمودن . مطبوع ساختن . مقبول قرار دادن :
بر این برشدن بنده را دست گیر
مر این پرگنه را توکن دلپذیر.

فردوسی .

- دل ناپذیر ؛ نامطبوع . نادلپذیر : رسل را به معاذیر دل ناپذیر بازمی گردانید. (جهانگشای جوینی ).
- سخن دلپذیر ؛ سخن شیرین و شایسته و دلنشین و مطبوع طبع. سخن پذیرفتنی :
چو بشنید گردن فراز اردشیر
سخنهای بایسته ٔ دلپذیر.

فردوسی .

همه خواند بر ما یکایک دبیر
سخنهای شایسته ٔ دلپذیر.

فردوسی .

که دانای هندوش خواند اثیر
سخنهای چرب آرد و دلپذیر.

فردوسی .

ز فردوسی اکنون سخن یادگیر
سخنهای پاکیزه و دلپذیر.

فردوسی .

این هر دو مهتر سخنان دلپذیر گفتند تا غازی خوشدل شد و بازگشت . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 229).
- شاه دلپذیر ؛ شاه شایسته . شاه مقبول عامه :
یکی موبدی گفت با اردشیر
که ای شاه نیک اختر دلپذیر.

فردوسی .

- صورت دلپذیر ؛ صورت زیبا:
بیاورد و بنهاد پیشش حریر
نبشته برو صورتی دلپذیر.

فردوسی .

به گنجور گفت آن درخشان حریر
نبشته براو صورت دلپذیر.

فردوسی .

ولیکن بدین صورت دلپذیر
فرفته مشو صورت خوب گیر.

سعدی .

- غزل دلپذیر ؛ غزل دلنشین :
مطرب یاران بگو آن غزل دلپذیر
ساقی مجلس بیار آن قدح غمگسار.

سعدی .

- نادلپذیر ؛ نامطبوع . نامقبول . سخن درشت . ناروا. ناملایم :
بدو گفت طوس ای سپهدار پیر
چه گوئی سخنهای نادلپذیر.

فردوسی .

بدو گفت شاه ای زن آرام گیر
چه گوئی سخنهای نادلپذیر.

فردوسی .

مرا این سخن بود نادلپذیر
چو اندیشه کردم من از هر دری .

منوچهری .

- نامه ٔ دلپذیر ؛ نامه ٔ مطبوع و مقبول :
ولیکن بدین نامه ٔ دلپذیر
که بنبشت با درد دل سام پیر.

فردوسی .

بزرگان که این نامه ٔ دلپذیر
شنیدند از گفت فرخ دبیر.

فردوسی .