دهنه

دهنه . [ دَ هََ ن َ ] (اِ مرکب ) هرچیز همانند و شبیه به دهان . || ثقبه و سوراخ . || چاک و شکاف . || سوفار. (ناظم الاطباء). || کناره ٔ دریا و سرحد. (غیاث ). || مدخل چنانکه در غار و چاه . (یادداشت مؤلف ). دهانه ٔ آب و خیک و امثال آن . (از آنندراج ). مدخل هرچیز و دهانه ٔ آن : تیمورشاه با سرداران قزلباشیه دهنه ٔ دربند را گرفته ... (مجمل التواریخ گلستانه ).
- امثال :
دهنه ٔ جیبش را تار عنکبوت گرفته ؛ یعنی دیری است که نقدی در جیب ندارد. (امثال و حکم دهخدا).
|| فک . || لگام اسب . (ناظم الاطباء). افساری که آهن در آن هست که در دهان اسب جای گیرد و آن آهن را نیز دهنه گویند. لجام . دهانه . (یادداشت مؤلف ) (از برهان ). آبخوری . آبخوره .
- دهنه سر خود ؛ بی بند و بار. افسار گسسته . فسارآهخته . (یادداشت مؤلف ).
|| آهن پاره ٔ سر لگام که در دهن اسب جای گیرد و مانع از نیک آشامیدن او شود. (یادداشت مؤلف ). آهن لگام که اسبان را بر دهن کنند. (آنندراج ). || کارتنک .تار عنبکوت . (یادداشت مؤلف ). || یشف . (ناظم الاطباء). || نوعی سنگ شبیه به زمرد که دهنج نیز گویند. (از ناظم الاطباء) (از شرفنامه ٔ منیری ) (آنندراج ) (از برهان ) (از غیاث ): [ ماه دلالت دارد بر ] ... هر سنگی سپید و دهنه و سنگ قمر. (التفهیم ).
- دهنه ٔ فرنگ ؛ دهن فرنگ . (یادداشت مؤلف ). اسم فارسی دهنج ذهبی است . (تحفه ٔ حکیم مؤمن ). رجوع به ترکیب دهان فرنگی در ذیل دهن شود.