دیالمة

دیالمة. [ دَ ل ِ م َ ] (اِخ ) دیلمیان و رجوع به آل بویه شود.
- دیالمه ٔ اصفهان و همدان ؛ شاخه ای از سلسله ٔ آل بویه از شعبه ٔ دیالمه ٔ ری که در اصفهان و همدان از حدود سال 366 هَ .ق . غالباً بطور مستقل و گاه در هر یک ازدو ولایت بطور جداگانه حکومت کرده اند. مؤسس واقعی این دولت رکن الدوله ابوعلی حسن دیلمی است . (320 هَ .ق . / 932 م .) و بعد از او پسرش مؤیدالدوله منصور دیلمی (366 - 373 هَ .ق . / 976 - 983 م .) (فقط اصفهان ).و بعد از او برادرش فخرالدوله ابوالحسن علی دیلمی (366 هَ .ق .) بضمیمه ٔ اصفهان در 373 هَ .ق . 976 م .) ولایت او را ضمیمه ٔ قلمرو خویش کرد.
سپس بترتیب شمس الدوله ابوطاهر دیلمی . (همدان فقط) 387 هَ.ق . / 997 م . و سماءالدوله ابوالحسن دیلمی (حدود 412 - 414 هَ .ق . / 1021 - 1023 م .) (ابن کاکویه معزولش کرد) و مجدالدوله ابوطالب رستم (محمود غزنوی خلعش کرد) (387 - 420 هَ .ق . / 997 - 1029 م .) در آنجا امارت داشته اند. رجوع به طبقات سلاطین اسلام تألیف لین پول و دائرة المعارف اسلامی و رجوع به تاریخ مفصل ایران تألیف اقبال آشتیانی ص 164 به بعد شود.
- دیالمه ٔ بغداد یا عراق ؛ شعبه ای از سلسله ٔ آل بویه که از حدود 320 - 447هَ .ق . / 932 - 1055 م . در بغداد فرمانروائی کرده اند و بعضی از امرای آنها بر اهواز و کرمان نیز استیلا داشته اند مؤسس امارت این شعبه از آل بویه معزالدوله ٔدیلمی بود و بعد از او بترتیب عزالدوله ٔ دیلمی و عضدالدوله ٔ دیلمی ، صمصام الدوله ٔ دیلمی ، شرف الدوله ٔ دیلمی ، عماد الدوله ٔ دیلمی ، سلطان الدوله ٔ دیلمی ، مشرف الدوله ٔ دیلمی ، جلال الدوله ٔ دیلمی ، عمادالدوله ٔ دیلمی وملک رحیم در آنجا امارت کرده اند. بعضی از امرای این شعبه از آل بویه عنوان شاهنشاه داشته اند و غالب آنهابر خلیفه و دستگاه خلافت مستولی بوده اند. دولت این شعبه از آل بویه بدست سلاجقه منقرض گشت . رجوع به طبقات سلاطین اسلام لین پول و دائرة المعارف اسلامی شود.
- دیالمه ٔ ری ؛ شعبه ای از سلسله ٔ آل بویه که از 320 - 420 هَ .ق . بر ری و نواحی مجاور فرمانروایی کرده اند. مؤسس این سلسله رکن الدوله ٔ دیلمی بود وبعد از او پسرش فخرالدوله ٔدیلمی و زن او سیده خاتون در واقع به نیابت از جانب پسرش ، مجدالدوله ٔ دیلمی در آن ولایت حکومت کرده اند. دولت این شعبه از دیالمه در ری بدست غزنویان منقرض گشت و امارت شاخه ٔ فرعی دیگری از آنها هم که در اصفهان و همدان بطور مستقل حکومت داشتند بدست بنی کاکویه برافتاد. رجوع به دیالمه ٔ اصفهان و همدان و تاریخ مفصل ایران مرحوم اقبال آشتیانی ص 164 به بعد شود.
- دیالمه ٔ فارس ؛ شعبه ای از سلسله ٔ آل بویه که از (320 تا حدود 447 هَ .ق . / 932 تا 1055 م .) در فارس فرمانروایی کرده اند و بعضی از امرای این شعبه بربغداد و حوالی و برخی بر اهواز و کرمان نیز امارت وتسلط داشته اند. مؤسس امارت این شعبه از آل بویه عمادالدوله ابوالحسن علی دیلمی (320 هَ .ق . / 932 م .) بود که بعد از او بترتیب عضدالدوله ابوشجاع خسرودیلمی (338 هَ .ق . / 949 م .) و شرف الدوله ابوالفوارس شیر ذیل دیلمی . (372 هَ .ق . / 982 م .) صمصمام الدوله ابوکالیجار مرزبان دیلمی (379 هَ .ق . / 989 م .)، بهاءالدوله ابونصر فیروز دیلمی (388 هَ .ق . / 998 م .) و سلطان الدوله ابوشجاع دیلمی . (403 هَ .ق . / 1021 م .). و عمادالدوله ابوکالیجار مرزبان دیلمی (415 هَ .ق . / 1024 م .) و ابونصر خسرو فیروز (ملک رحیم ). (440 - 417هَ .ق . / 1048 - 1055 م .) در آن ولایت و حوزه های متعلق بدان حکومت کرده اند. دولت دیالمه ٔ فارس بدست سلاحقه برافتاد. رجوع به طبقات سلاطین لین پول و تاریخ مفصل ایران تألیف عباس اقبال آشتیانی ص 164 به بعد شود.
- دیالمه ٔ کرمان ؛ شاخه ای از سلسله ٔ آل بویه از شعبه ٔ دیالمه ٔ بغداد که از سال (403 - 448 هَ .ق . / 1021 - 1056 م .) در کرمان مستقلاً فرمانروایی داشته اند این شاخه از دیالمه اخلاف بهاءالدوله ٔ دیلمی (388 هَ .ق . / 998 م .) فرمانروای فارس و بغداد و اهواز بوده اند و از آنها سه تن در ولایت کرمان حکومت کرده اند که بترتیب عبارتند از: قوام الدوله ابوالفوارس دیلمی (403 هَ .ق . / 1012 م .) و عمادالدوله ٔ دیلمی (419 هَ .ق - 1028 م .) و فولادستون ابومنصوردیلمی . (440 - 448 هَ .ق . / 1048 - 1056 م .) و دولت آنها به دست سلاجقه برافتاد. ولایت کرمان از آغاز امارت مستقل قوام الدوله از (324 - 403 هَ .ق .) در تحت حکم امرای دیالمه ٔ فارس و دیالمه ٔ بغداد بود. رجوع به طبقات سلاطین اسلام لین پول و دائرة المعارف فارسی و تاریخ ایران عباس اقبال آشتیانی ص 164 به بعد شود.