شاخ شانه

شاخ شانه . [ ن َ / ن ِ ] (اِ مرکب ) تهدید و تخویف . (برهان قاطع). || بمعنی خودنمائی نیز مستعمل شود. (آنندراج ). || کُنگر. دند. قسمی از گدایان باشد که شاخ گوسفند بر دستی و شانه ٔ گوسفند بردستی دیگر بگیرند و بر در خانه و پیش دکان مردمان ایستاده آن شاخ را بر شانه به عنوانی بکشند که ازآن آواز غرغری ظاهر گردد تا مردمان آن صدا را شنیده به آنها چیزی بدهند و اگر اهمال در دادن واقع شود کاردی کشیده اعضای خود را مجروح سازند و اکثر و اغلب آن است که کارد به دست پسران خود بدهند که این کار بکنید تا صاحب خانه و خداوند دکان از این عمل شنیع وحشت و نفرت نموده به آنها چیزی بدهند... اکنون اگر کسی از کسی خواهد، میسر نگردد و گوید که چون حاجت من بر نمی آری من خود را خواهم کشت بطریق تمثیل گویند که شاخ شانه می کشد. (فرهنگ جهانگیری ). و رجوع به کنگر ودند و لغت محلی شوشتر (نسخه ٔ خطی ) شود :
رندان ز شاخشانه ٔ مردم چه درهم اند
کرد آنچه محتسب به ظهوری عسس نکرد.

نورالدین ظهوری (از آنندراج ).

|| علاوه بر معنیی که در لغت نامه ها بدو می دهند گویا قسمی ساز نیز بوده و یا شاخ شانه گذشته از عملی که گدایان با وی می کرده اند در موسیقی نیز به کار میرفته است . (یادداشت مؤلف ) :
طنبور و کتاب و نرد و شطرنج
چنگ و دف و نای و شاخشانه .

انوری .

آتش از حلقشان زبانه زنان
بیت گویان و شاخشانه زنان .

نظامی (هفت پیکر ص 243).

|| در سراج اللغات نوشته که در هندوستان بمعنی آوردن وجوه و شقوق در امری مستعمل است . (غیاث ).