عثمان مختاری . [ ع ُ ن ِ م ُ ] (اِخ ) ابوالمفاخر خواجه حکیم سراج الدین ابوعمر عثمان بن عمر (یا محمد) مختاری غزنوی از شاعران بزرگ دربار غزنویان در اواخر قرن پنجم و نیمه ٔ اول قرن ششم هجری است . وی با ابراهیم بن مسعود غزنوی و مسعودبن ابراهیم و عضدالدوله شیرزادبن مسعودبن ابراهیم و جز آنها معاصر بوده است .علاوه بر سلاطین غزنویان قاوردیان کرمان مخصوصاً سلطان ارسلانشاه سلجوقی را مدح گفته است . وی با ابوالفرج رونی و مسعودبن سعد سلمان و سنائی معاصر بوده است و سنائی در مدح او قصیده گفته و در آن مختاری را به معانی شعر بکر ستوده . وفات مختاری را به سال
544 تا
549 هَ . ق . دانسته اند. دیوان او را قریب هشت هزار بیت نوشته اند. از وی مثنوی مشهوری بنام شهریارنامه در دست است و آن را به خواهش سلطان مسعودبن ابراهیم به نظم درآورده است . آخرین ابیات شهریارنامه چنین است :
بسر شد کنون نامه ٔ شهریار
بتوفیق یزدان پروردگار
شها شهریارا سرا سرورا
نگهدار تختا جهان داورا
(از تاریخ ادبیات صفا و فهرست سپهسالار).