قاضی چلبی

قاضی چلبی . [ چ َ ل َ ] (اِخ ) حسن بن محمدبن محمدشاه فتاری رومی حنفی و یا حسن بن محمد شاه بن محمدبن حمزه ٔ فناری ، معروف به فناری زاده و ملقب به محیی الدین . عالمی است شاعر و ادیب نحوی فاضل محقق مدقق متدین که درتفسیر و معانی و بیان خبر و در فروع و اصول بصیر و از اکابر علمای حنفیه ٔ عثمانی است که به ورع و تقوی موصوف است . وی در عهد سلطان سلیمان خان قانونی به مقام شیخ الاسلامی رسیده و سالها در استانبول و ادرنه و آناطولی و روم ایلی به قضاوت منصوب و متقاعد شده و به زیارت مکه و مدینه مشرف گشته است . او به سال 954 یا886 هَ . ق . در استانبول وفات یافت . و در جوار ابوایوب انصاری مدفون گردید. تاریخ دومی «886» به صحت نزدیکتر است زیرا که پدرش محمد شاه به سال 840 یا 879 وفات یافته ، بعلاوه بنا بنوشته ٔ معجم المطبوعات بعضی از تألیفات خطی چلبی در سال 873 هَ . ق . نوشته شده است . وی تألیفاتی دارد. او راست : 1- حاشیه ٔ تفسیر بیضاوی . 2- حاشیه ٔ تلویح . 3- حاشیه ٔ شرح مواقف سید شریف . کتاب مواقف با شرح مذکور بارها در مصر و جز مصر چاپ شده است . 4- حاشیه ٔ مختصر. 5- حاشیه ٔ مطول و این در شیراز چاپ سنگی شده و جز اینها. (معجم المطبوعات ص 757) (فوائد البهیة ص 64) (ریحانة الادب ج 1 ص 295).