قاضی زاده ٔ افندی

قاضی زاده ٔ افندی . [ دَ / دِ ی ِ اَ ف َ ] (اِخ ) احمد شمس الدین افندی . از علمائی است که در روزگار سلطان مرادخان ثالث مسند مشیخه ٔ اسلامی را یافت . وی به سال 918 هَ . ق . متولد شد و در دوره ٔ تحصیل از خرمن دانش مشاهیری چون چوی زاده و ابوالسعود افندی خوشه ها چید و به سال 963 به قضاء حلب منصوب گشت و بعد از آنکه مدتی متقاعد بود چندی مفتش و در سال 971 قاضی استانبول و در سال 974 قاضی عسکر روم ایلی گردید و به علت کدورت با صدراعظم محمد پاشا به مهاجرت ادرنه مجبور و درآنجا به تدریس در دارالحدیث مشغول شد و در همان سنوات به علت مرگ فرزندش به در سعادت بازگشت و پس از جلوس سلطان مراد ثالث مورد عنایت او قرار گرفت . ابتداءمدرس دارالحدیث سلیمانیه و در 983 مجدداً صدر روم ایلی گردید و در 985 مقام افتاء یافت و به سال 988 درگذشت . وی مردی عالم و عادل بود. شرحی بر کتاب هدایه و حواشی و تعلیقات بر چند کتاب علمی دیگر نوشته است .(از قاموس الاعلام ترکی ). مؤلف ریحانة الادب نویسد:
قاضی زاده ٔ خوارزمی احمدبن قاضی محمود خوارزمی ملقب به شمس الدین و معروف به قاضی زاده عالمی است فاضل محقق مدقق ادیب حکیم متکلم از اکابر علمای عامه که در ریاضیات و حکمت کامل و به سال 963 هَ . ق . به قضاوت حلب و در 971 به قضاوت استانبول و در 974 به قضاوت عسکر روم ایلی منصوب بوده و اخیراً به واسطه ٔ دلسردی که فیمابین او و محمد پاشای صدراعظم وقوع یافته به ادرنه رفته و در دارالحدیث آنجا مشغول تدریس بود، و پس از فوت پسرش بازبه استانبول رفته و مشمول مراحم سلطان مرادخان ثالث (982 - 1003 هَ . ق .) که در آن اوان اوائل جلوسش بوده گردیده و به مقام شیخ الاسلامی رسیده و در 983 به صدارت روم ایلی نامزد شده و در سال 985 مفتی رسمی گردیده و در سال 988 در 70سالگی وفات یافت . او راست : 1-حاشیه ٔ اثبات الواجب ملاجلال دوّانی . 2- حاشیه ٔ الهیات شرح تجرید. 3- حاشیه ٔ تفسیر قاضی بیضاوی . 4- حاشیه ٔ شرح حکمةالعین . 5- حاشیه ٔ شرح مفتاح . 6- حاشیه ٔ شرح تلویح . 7- شرح مواقف عضدی . 8- شرح هدایة. 9- نتائج الافکار فی کشف الرموز و الاسرار در فقه حنفی . رجوع به هدیة الاحباب ص 215 و روضات الجنات ص 99 و لغات تاریخیة و جغرافیة ترکی احمد رفعت ج 5 ص 247 و قاموس الاعلام ترکی ج 5 ص 3539 و ریحانة الادب ج 3 ص 665 شود.