قاضی قضاعی

قاضی قضاعی . [ ق ُ ] (اِخ ) محمدبن سلامةبن جعفربن علی بن حکمون مغربی شافعی ، مکنی به ابوعبداﷲ. از اکابر علمای قدمای شافعیه است که در فقه و حدیث و اکثر علوم متداوله متبحر و با شیخ طوسی و سید مرتضی و سید رضی معاصر و در مصر متصدی منصب قضاء بوده و از طرف اهالی مصر به سمت سفارت به بلاد روم رفته است . تألیفاتی دارد. او راست : 1- الانباء بانباء الانبیاء. در این کتاب تاریخ عمومی عالم را از بدو خلقت تا سال 417 هَ .ق . نگاشته و یک نسخه از آن در برلین موجود است . 2- تفسیر القرآن در بیست مجلد. 3- خطط مصر که نام اصلی آن «المختار فی ذکر الخطط و الاَّثار» است . 4- دستور معالم الحکم و مأثور مکارم الشیم من کلام امیر المؤمنین (ع ). این کتاب با شرح محمد سعید رافعی در مصر چاپ شده است . 5- دفائق الاخبار و حقائق الاعتبار فی المواعظ و النصایح والاذکار، این کتاب با ترجمه ٔ ترکی آن در استانبول چاپ شده است . 6- الشهاب فی الحکم (المواعظ) و الاَّداب . یا شهاب الاخبار فی الحکم والامثال و الاَّداب . 7- عیون المعارف و فنون اخبار الخلائف . این کتاب حاوی اخبار انبیاء و تواریخ خلفا و ولایات ملوک و امراء و شرح حال فاطمیان میباشد و ظاهر آن است که این کتاب همان کتاب انباء مذکور فوق است . 8- المختار که به نام خطط مذکور شد. 9- مسند الشهاب یا اسناد الشهاب که اسانید روایات مذکوره در کتاب شهاب فوق را در آن مشروحاً ذکر کرده و از پنج معادل خود کتاب شهاب زیادتر و نسخه ٔ آن در کتابخانه ٔ خدیویة مصر موجود است . 10- مناقب الشافعی . 11- نزهة الالباب ؛ و جز اینها ومشهورتر از همه کتاب شهاب است که بسیار مختصر و حاوی یکهزارودویست حدیث شریف نبوی در آداب و امثال و مواعظ و وصایا بوده و سند آنها را ذکر نکرده و با ادعیه ٔ نبویه ختمش کرده و علامه ٔ حلی آن را با چهار واسطه از مؤلف روایت مینماید. این کتاب در بغداد چاپ شده و چند نسخه ٔ خطی نیز در برلن و پاریس و لیدن و خدیویه ٔ مصر موجود است و با آن همه اختصار بسیار مفید و محل توجه و اهتمام علمای فریقین بوده و علاوه بر علمای عامه شیخ ابوالفتوح رازی و قطب الدین راوندی و سید ضیاءالدین راوندی و بعضی دیگر از اعاظم علمای خاصه نیز شروح بسیاری بر آن نوشته اند. این است که بعضی از اجله به حکم این اهتمام تمام که از علمای شیعه بدان کتاب شده به تشیع مؤلفش قاضی قضاعی معتقد بوده و علاوه که اکثر احادیث آن نیز در کتب شیعه مذکور و هر کدام هم که در آنها نباشد مخالف اصول و قواعد مذهبی شیعه نمیباشد. در مستدرک الوسایل پاره ای قرائن دیگر برتشیع قضاعی آورده است . وفات وی شب پنجشنبه شانزدهم ذی القعدة الحرام سال 454 هَ . ق . در قاهره واقع و درقرافه مدفون گردید. (هدیة الاحباب ص 126) (روضات الجنات ص 465) (ابن خلکان ج 2 ص 36) (مستدرک الوسائل ص 367)(طبقات الشافعیة ج 2 ص 323 و ج 3 ص 62) (ریحانة الادب ج 3ص 272 و 275) و رجوع به ابوعبداﷲ محمدبن سلامه شود.