کاتب اسکافی

کاتب اسکافی . [ ت ِ اِ ] (اِخ ) ابوعلی محمدبن احمدبن جنیدبغدادی مشهور به ابن جنید. از اعاظم فقهای امامیه و اکابر علمای دینیه و از مشایخ شیخ مفید و مشایخ نجاشی و شیخ طوسی بوده و نخستین کسی است که باب اجتهاد را مفتوح ساخته و احکام شریعت را بر روی آن اساس و اعمال فقهیه مبتنی ساخته و یا آنکه در این موضوع حسن بن ابی عقیل را اقتفا جسته ، این است که این دو فقیه جلیل در اغلب احکام فقهیه و فتاوی دینیه موافق هم بوده و از ایشان به قدیمین تعبیر نمایند و صاحب ترجمه راه افراط پیموده و قیاس را حجت میدانسته است و این است که اختلافات وی در احکام فقهیه به همین جهت محل توجه فقها نبوده و کتابهای او را متروک داشته و کان لم یکن پنداشته اند لکن دور نیست که استدلالات او با قیاسات عقلیه در بعضی از مسائل فقهیه بعد از استدلال به کتاب و سنت محض از راه الزام خصم و اتمام حجت باشد و بس ، چنانچه محقق در معتبر و کثیری از اجله همین رویه را معمول داشته اند و تحقیق حق در این مسئله و صحت نسبت عمل به قیاس و عدم صحت آن خارج از موضوع کتاب است و پوشیده نماند که اسکافی مصنفات بسیاری قریب به چهل یا پنجاه کتاب در فقه و اصول و کلام و ادبیة و غیرها داشته و بعضی از آنها را ثبت اوراق مینماید: 1 - احکام الارش 2 - احکام الصلوة 3 - احکام الطلاق 4 - الاحمدی فی الفقه المحمدی 5 - الارتیاع فی تحریم الفقاع 6 -ازالة الران عن قلوب الاخوان 7 - استخراج المراد من مختلف الخطاب . 8 - الاستنفار الی الجهاد 9 - الاستیفاء 10 - الاسری 11 - الاسفار فی الرد علی المویدة 12 - الاشارات الی ماینکره العوام 13 - اشکال جملة المواریث 14- اظهار ما ستره اهل العناد من الروایة عن ائمة العترة فی امرالاجتهاد. 15 - الافهام لاصول الاحکام 16 - الالفه در کلام 17 - الفی مسئله . 18 - امثال القرآن . 19 - الایناس بائمة الناس . 20 - البشارة و النذارة. 21 - تبصرة العارف ونقدالزایف در فقه اثناعشری و حاوی احتجاج بر مذهب حق و رد معارضات مخالفین در احکام میباشد. 26 - حدائق القدس . 27 - قدس الطور و ینبوع النور فی معنی الصلوة علی النبی (ص ) و غیر اینها. باری صاحب ترجمه را به جهت مهارتی که در اصول املا و انشا داشته کاتب هم میگفتند که در اصطلاح قدما دارای این صناعت را به همین لقب ملقب میداشته اند و در سال سیصد و هشتاد و یک از هجرت (381 هَ . ق .) که سال وفات صدوق است فوت کرد و کلمه ٔ شفا ماده تاریخ وفاتش میباشد و در نخبةالمقال در باب محمدین که پدرشان احمد است گوید؛
سبط الجنید لکاتب الاسکافی
عنه المفید افقه الاشراف
رجوع به ابن جنید و خاندان نوبختی ص 117و ریحانة الادب ج 3 ص 330 و ج 1 ص 70 شود.