کاتب رومی

کاتب رومی . [ ت ِ ب ِ ] (اِخ ) ابوالحسین جوهربن عبداﷲ معروف به (کاتب رومی ) سردار بزرگ فاطمیه از غلامان معز فاطمی و از بزرگان زمان خود بود. در دولت فاطمی خدمت های بزرگ انجام داد و آثار پسندیده بیادگار گذارد. بنای شهر قاهره و جامعالازهر از یادگارهای معروف اوست . قاهره را پس از فتح مصر بنا کرد و بنام معز یا قاهره ٔ معزیه معروف شد و عمارت جامعالازهر را در 17رمضان 361 بپایان رسانید. وی اول کسی است که مذهب تشیع و تبجیل آل علی علیهم السلام را در مصر رواج داد، شنبه ٔ 14 ربیعالاول 358 از افریقا بقصد تسخیر مصر حرکت کرد و سه شنبه ٔ 12 روز مانده به آخر شعبان همین سال مصر را از دست اخشیدیان بگرفت و روز جمعه ده روز مانده به آخر شعبان به منبر رفت و خطبه ای بنام معز خواند و مژده ٔ فتح بدو فرستاد، کارها در این نواحی به دست جوهر اداره میشد تا جمعه ٔ 17 محرم 364. و در این تاریخ معزول شد و روز پنجشنبه ده روز به آخر ذی القعده ٔ 381 در مصر وفات یافت و همه ٔ شعرا او را مرثیه گفتند و مآثرش را در اشعار یاد کردند. معز در سال 361 از دارالملک منصوریه بیرون آمد و در سال 362 وارد قاهره گردید. حسین بن جوهر هم یکی از سرداران بزرگ فاطمیان در عصرالحاکم بامراﷲ (386 - 411) بود و در سال 401 با جمعی از بستگانش کشته شد (وقایع مزبور در ابن خلکان و تاریخ مصر بشرح آمده است ) (غزالی نامه ص 28).
چون خاطر المعزلدین اﷲ از ضبط ممالک موروثی فراغت یافت ابوالحسن جوهربن عبداﷲ را که در سلک غلامانش منتظم بود و به کاتب رومی اشتهار داشت در سنه ٔ سبع و اربعین و ثلاث مائه بغایت تربیت و رعایت سرافراز ساخته با لشکری گران بصوب اقصی بلاد مغرب فرستاد، و جوهر تا ساحل دریای اوقیانوس و جزایر خالدات رفته آن ولایت را به تحت تصرف درآورد و مظفر و منصور با غنایم موفور بخدمت المعزلدین اﷲ بازگشت ... (حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 452).