کلهر

کلهر. [ ک َ هَُ ] (اِخ ) میرزا محمدرضا (1245 - 1310 هَ . ق .) از خوشنویسان و استادان خط نستعلیق و اصلاً از ایل کرد کلهر کرمانشاهان است . وی پس از گذراندن ایام جوانی نزد میرزامحمد خوانساری شاگرد آقامحمد مهدی طهرانی به آموختن خط پرداخت و سپس به مشق کردن از روی خطوط اصلی استادان قدیم مخصوصاً میرعماد قزوینی مشغول شد و برای دیدن و مشق کردن از روی نمونه های اصیل و خوب خط نستعلیق به قزوین و اصفهان سفر کرد و مدتی بدین ترتیب مشغول مشق و تمرین بود تا در نوشتن خط نستعلیق استاد شد و آوازه ٔ شهرتش به ناصرالدین شاه رسید و ناصرالدین شاه او را به حضور طلبید تا پیش او مشق کند و گاه گاهی از راه تفنن از روی سرمشق های او می نوشت . ناصرالدین شاه دستور داد تا میرزای کلهر در اداره ٔ انطباعات قبول عضویت کند، اما وی از آنجا که مردی بلند همت و آزادمنش بود نپذیرفت و مقرر شد که گاهگاهی برای اداره ٔانطباعات که به سرپرستی صنیعالدوله (اعتمادالسلطنه )اداره می شده کتابت کند و اجرت بگیرد. اما در سال 1300 هَ . ق . در سفر دوم ناصرالدین شاه به خراسان که قرار شده بود روزنامه ای به خط نستعلیق در اردوی ناصرالدین شاه در طی راه با چاپ سنگی بطبع رسد، عضویت اداره ٔ انطباعات را قبول کرد و نوشتن نسخه ٔ اصلی این روزنامه که نام آن را «اردوی همایون » گذاشتند به میرزای کلهر محول گردید. خط «اردوی همایون » که مجموعاً دوازده شماره انتشار یافت از بهترین نمونه های خطوط چاپی اوست . وی در وبای عام طهران که در سال 1309 - 1310هَ . ق . اتفاق افتاد به این مرض مبتلا گردید و درگذشت . آنچه از آثار هنری میرزای کلهر بجای مانده غیر ازقطعات و سطوری که در مجموعه های خصوصی مضبوط است تعدادی کتابها و روزنامه هاست که به میل خود یا به تشویق دیگران نوشته و در طهران به چاپ سنگی بطبع رسیده است . فهرست این نوشته ها از این قرار است : 1 - قسمت مهم روزنامه ٔ شرف . 2 - دوازده شماره ٔ روزنامه ٔ اردوی همایون . 3- سفرنامه ٔ دوم ناصرالدین شاه به خراسان . 4 -کتاب مخزن الانشاء که منتخبی است از منشآت یک عده ازمنشیان ، و میرزا خود در انتخاب آنها دخالت داشته است . 5 - کتاب فیض الدموع تألیف میرزا ابراهیم نواب طهرانی . 6 - کتاب منتخب السلطان که آن را ناصرالدین شاه از اشعار حافظ و سعدی انتخاب کرده است . 7 - رساله ٔغدریه . 8 - بعضی قسمتها از سفرنامه ٔ کربلای ناصرالدین شاه . 9 - نصایح الملوک . 10 - مناجات نامه ٔ خواجه عبداﷲ انصاری . 11 - قسمتی از یکی از چاپهای کلیات قاآنی که در جوانی نوشته شده است . (از مجله ٔ یادگار، سال اول ، شماره ٔ 7). و رجوع به همین مأخذ و تاریخ اجتماعی و اداری دوره ٔ قاجار تألیف عبداﷲ مستوفی شود.