مفلوج

مفلوج . [ م َ ] (ع ص ) آنکه اندام او از بیماری سست شده باشد، ج ، مفالیج . (مهذب الاسماء). فالج زده . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (غیاث ). گرفتار فالج . (ناظم الاطباء). مبتلا به بیماری فالج . ج ، مفالیج . (از اقرب الموارد). فالج گرفته . (بحر الجواهر). صاحب بیماری فالج . فالج زده ۞ . لَس . لَمس . (از یادداشت به خط مرحوم دهخدا) : مفلوج فغان می کرد و من می داشتم تا آنگاه که مفلوج از بانگ سست شد. (هدایة المتعلمین چ متینی ص 263). و ابوزکار نشابوری حکایت کرد که به بغداد من مقاطعه کردم یکی مفلوج را به بسیار دینار و به یک روز علاج کردم . (هدایة المتعلمین چ متینی ص 263).
شب بیدار و این دو دیده ٔ من
همچو سیماب در کف مفلوج .

آغاجی (از یادداشت به خط مرحوم دهخدا).

سرسران ز شغب گشت چون سر مفلوج
دل یلان ز فزع ماند چون دل بیمار.

مسعودسعد.

بر شخص ظفرجوی فتد لرزه ٔ مفلوج
بر لفظ سخنگوی زند لکنت تمتام .

مسعودسعد.

پنجه ٔ سرو و شاخ گل گویی
دست مفلوج و پای محرور ۞ است .

مسعودسعد (دیوان چ رشیدیاسمی ص 43).

روز سوم مرده برخاست و اگرچه مفلوج شد سالها بزیست . (چهارمقاله ص 129).
از نشاط وصال چشم عدوت
چون بپرد خدنگ تو ز کمان
همچو سیماب در کف مفلوج
متحرک شود در او پیکان .

عبدالواسع جبلی .

و هرکه را دماغ تر بود بیشتر گرید چون زنان و کودکان و مستان و مفلوجان . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ). چون دست و پای مفلوج . (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
خور به سرطان مانده تا معجون سرطانی کند
زآنکه مفلوج است و صفرا ازرخان انگیخته .

خاقانی .

ز جنبش نبد یکدم آرام گیر
چو سیماب بر دست مفلوج پیر.

نظامی .

گشاده خواندن او بیت بر بیت
رگ مفلوج را چون روغن زیت .

نظامی .

- مفلوج شدن ؛ مبتلا به بیماری فالج شدن : محمد زکریا گوید: بسیار خداوند لقوه را دیدم که مفلوج شد و فالج هم در آن جانب افتاد که روی کژ بود. (ذخیره ٔ خوارزمشاهی ).
- مفلوج گردیدن (گشتن ) ؛ مفلوج شدن :
مفلوج گشته آتش و معلول گشته باد
هم خاک با عفونت و هم آب ناگوار.

جمال الدین اصفهانی .

رخش همام گفت که ما باد صرصریم
مفلوج گشته کوه ز برز توان ماست .

خاقانی .

گرچه درویشم بحمداﷲ مخنث نیستم
شیر اگر مفلوج گردد همچنان از سگ به است .

سعدی .

و رجوع به ترکیب قبل شود.