مؤمن

مؤمن . [ م ُءْ م ِ ] (اِخ ) مؤمن الطاق . مؤمن طاق . صاحب الطاق . (اهل سنت و جماعت اورا لقب شیطان الطاق دهند). وی به طاق (قلعه ای به طبرستان ) سکونت داشت و نسبت او بدان قلعه است . (یادداشت مؤلف ) (از منتهی الارب ). ابوجعفر احول محمدبن النعمان از اصحاب ابی عبداﷲ جعفربن محمد علیه السلام و متکلمی حاذق بود از شیعه ، و از کتب اوست : 1- کتاب الامامة. 2- کتاب المعرفة. 3- کتاب الرد علی المعتزلة فی امامة المفضول . 4- کتاب فی امر طلحة و الزبیر و عائشة. (ازفهرست ابن الندیم ). ابوجعفر محمد الطاق از علمای شیعه در اواسط قرن دوم و از موالی کوفه بود که چون در طاق محامل در کوفه دکان صرافی داشته او را مؤمن الطاق ، و مخالفین به مناسبت احول بودن او را شیطان الطاق لقب داده اند. از معاصران امام اعظم ابوحنیفه (80-150 هَ . ق .) و از اصحاب حضرت امام جعفر صادق (ع ) (83-148هَ . ق .) است و از قدمای شیوخ شیعه و از متکلمان اولیه ٔ این فرقه محسوب می شود و با ابوحنیفه و رؤسای معتزله و خوارج مناظرات بسیار داشته . و از جمله قدمای متکلمین شیعه است که به عقیده ٔ تشبیه متهم بوده ، مخصوصاً معتزله در این خصوص بر او تاخته اند و چون او از قدیمترین کسانی است از امامیه که در باب ذات و صفات باری تعالی به تکلم پرداخته و هنوز علم کلام مطابق مذهب این فرقه مدون نشده بوده ، متکلمین دیگر امامیه پاره ای از عقاید او را نپذیرفته اند و از آن جمله ابومحمد هشام بن حکم کتابی بر رد بعضی از عقاید او نوشته بوده است . وفات ابوجعفر بعد از وفات حضرت صادق اتفاق افتاده . وی در تأیید مذهب شیعه و اثبات امامت حضرت امیرالمؤمنین علی و رد آراء خوارج و معتزله در این خصوص و حکم در باب جنگ جمل و طلحه و زبیر و عایشه کتابها نوشته بوده . اصحاب او را نعمانیه و مخالفین ، شیطانیه می خوانده اند. (از خاندان نوبختی صص 77-78). و نیز رجوع به شیطان الطاق و رجال کشی صص 122-126 و رجال نجاشی ص 228 و فهرست طوسی ص 323 و فرق الشیعه ص 66 و الفرق بین الفرق ص 53 و شرح ابن ابی الحدید ج 1 ص 294 شود.