نگونسار شدن

نگونسار شدن . [ ن ِ ش ُدَ ] (مص مرکب ) نگونسار گشتن . نگونسار گردیدن . سرنگون شدن . نگون شدن . فروافتادن . به خاک افتادن . به زمین آمدن . با سر به زمین آمدن . سقوط کردن :
یکی نیزه انداخت بر پشت اوی
نگونسار شد خنجر از مشت اوی .

فردوسی .

جهان دیده از تیر ترکان بخست
نگونسار شد مرد یزدان پرست .

فردوسی .

گفتند این تابوت را به بتخانه برید و بتان را بر سر این تابوت نهید، همچنان کردند، بتان نگونسار شدند. (قصص الانبیاء ص 141).هفتاد بتخانه بودند، بت عظیم دید نام او ملون بر تخت نشانده . گفت جرجیس شما را می خواند، همه نگونسار شدند. (قصص الانبیاء ص 191).
دلش طاقت نبرد از عشق دلدار
رمیده هوش گشت و شد نگونسار.

نظامی .

چون به مقصد رسم که بر سر راه
خر نگونسار گشت و بار افتاد.

عطار.

|| از پای درآمدن . نگون شدن :
عشق تا نیست خِرَد تیغ زبانی دارد
صبح چون شد عَلَم شمع نگونسار شود.

صائب (از آنندراج ).

|| سرازیر شدن . از بالا به پائین آمدن . نزول کردن . فروآمدن :
نگونسار گشتند از ابر سیاه
کشان از هوا نیزه و تخت شاه .

فردوسی .

پیاده که او راست آیین شود
نگونسار گردد چو فرزین شود.

نظامی .

|| از پای آویخته شدن . وارونه و سرته آویزان شدن :
بر دار محن گشته عدوی تو نگونسار
چون خوشه ٔ انگور بر آوند شکسته .

سوزنی .

|| سرافکنده شدن . مقابل سرافراز شدن :
آنکه نگونسار شد مباد سرافراز
وآنکه سرافراز شد مباد نگونسار.

سوزنی .

|| منحرف شدن :
مبادا هیچ با عامت سر و کار
که از فطرت شوی ناگه نگونسار.

شبستری .

|| زیروزبر شدن . واژگون شدن . وارون شدن . تباه شدن :
نگونسار شد تخت ساسانیان
از آن زشت کردار ایرانیان .

فردوسی .

گرفتند و بستند در بند سخت
نگونسار گشته همه فر و تخت .

فردوسی .

- نگونسار شدن سر تخت (تاج و تخت ) کسی ؛ از اوج عزت فروافتادن . دچار ادبار و تیره روزی شدن . به ذلت و خواری افتادن از پس عزت :
کنون چشم تیره شدو خیره بخت
نگونسار گشته سر تاج و تخت .

فردوسی .

به دست من اندر گرفتار شد
سر تخت ترکان نگونسار شد.

فردوسی .

- نگونسار شدن سر چیزی ؛ پست شدن :
به دست من اندر گرفتار شد
سر بخت ترکان نگونسار شد.

فردوسی .

جهاندار یزدان مرا یار گشت
سر بخت دشمن نگونسار گشت .

فردوسی .