وادی القری

وادی القری . [ دِل ْ ق ُ را ] (اِخ ) موضعی است در نزدیک مدینه . (از اقرب الموارد). شهرکی است [ به عربستان ] با مردم اندر میان بیابان نهاده . (حدود العالم ). ناحیه ای است بین مدینه و شام واز توابع مدینه و دارای دهکده های بسیار است . پیغمبراکرم به سال 7 هَ .ق . آنجا را تصرف و سپس با گرفتن جزیه صلح کرد. (از معجم البلدان ). گروهی از رجال عرب به این ناحیه منسوبند از آن جمله اند: یحیی بن ابی عبیدةبن الوادی که در حدیث ثقه بود و عمربن داودبن زاذان غلام عثمان بن عفان که معروف به عمربن الوادی المغنی و از مهندسان روزگار ولیدبن یزیدبن عبدالملک بود.
- غزوه ٔ وادی القری ؛ غزوه ای است که پیغمبر پس از فتح خیبر و فدک در سال 7 هَ .ق . با یهودساکن وادی القری کرد. در امتاع الاسماع ج 1 ص 332 چنین آمده است : چون پیغمبر (ص ) از خیبر بازگشت قصد وادی القری کرد. وی شب در صهباء با صفیه بنت حی ازدواج کرد وابوایوب انصاری شب تا سحر نگهبان حضرت بود. چون بامداد به وادی القری رسید گروهی از عرب بر وی گرد آمدندولی یهود آنان را با نیزه پذیره شدند و مدعم غلام پیغمبر به تیر آنان کشته شد. پیغمبر لشکر خود را برای جنگ به صف آراست و سعدبن عباده ، حباب بن المنذر، سهل بن حنیف و عبادبن بشر سران یهود را به اسلام دعوت کرد،ایشان امتناع کردند و به جنگ برخاستند، 11 تن از آنان کشته شدند. این جنگ یک شبانه روز ادامه داشت سرانجام آنجا به قهر و غلبه گشوده شد و غنیمت بسیار به دست آمد. یهود ساکن تیماء از در صلح درآمدند. پیغمبر در برابر جزیه صلح را پذیرفت و آنان را بر اموال خودگماشت و آنگاه به مدینه بازگشت . در مجمل التواریخ والقصص ص 254 در این خصوص چنین آمده است : در محرم (سال هفت هجری ) غزو خیبر و گشادن حصار، و تزویج صفیه باپیغامبر بود و باز صلح کردند و با مردم فدک در صفر و زنی جهود پیغامبر را زهر داد بر بزغاله ٔ بریان کرده ... و اندر ماه ذوالحجه پیغامبر علیه السلام به عمرة القضا رفت و حج کرد. و پیش از این غزو وادی القری بود. (مجمل التواریخ والقصص ). و در تاریخ گزیده ص 14 چنین آمده است : بعد از فتح خیبر عزیمت استخلاص فدک کردبی جنگ و به صلح مسخر کرد... از فدک عزم وادی القری کرد و آن را محصور کرد و بعد از هفته ای مسخر گردانید. در حبیب السیر ج 1 ص 381 چنین آمده است : چون حضرت مصطفی علیه الصلوة اشرفها از صهباء کوچ فرموده به وادی القری رسید. یهود آن موضع به حمایت بعضی از مشرکان عرب قدم در میدان جنگ نهادند و اهل اسلام نیز به صف آرایی پرداختند و آنروز با آنکه یازده تن از جهودان به قتل رسیدند غلبه ٔ قطعی معلوم نشد اما صبح روز دوم ترس و وحشت زیاد به حال اهل ظلام راه یافته فرار اختیار کردند و نعمتی وافر و غنیمتی کثیر به دست سپاه اسلام افتاد. چون یهودان از فتح لشکر اسلام خبر یافتندطریق مصالحه در پیش گرفتند و جزیه قبول نمودند و حضرت مقدس نبوی صلوات اﷲ و سلامه علیه قرین فتح و ظفر به مدینه طیبه شتافتند و در ذیقعده ٔ همان سال با دو هزار از مهاجر و انصار به جانب مکه ٔ معظمه توجه فرمودند. در معجم البلدان در این خصوص چنین آمده است : پیغمبر چون از کار خیبر فراغت یافت روی به وادی القری آورد و مردم آنجا را به اسلام دعوت کرد، از این کار امتناع کردند و بجنگ با وی برخاستند پیغمبر پیروزی یافت و آنجا را به قهر تصرف کرد و اموال ایشان را به غنیمت گرفت و از این جنگ به مسلمانان متاع و اثاث فراوانی رسید رسول خمس آن اموال را برداشت و نخلستانها وزمینها را برای یهود باقی گذاشت و با آنان مانند اهل خیبر رفتار کرد. فتح آنجا در جمادی الاخر سال 7 هَ .ق . صورت گرفت . و رجوع به غزوه ٔ وادی القری و عقدالفرید ج 7 ص 28، تاریخ سیستان ص 71، سفرنامه ٔ ناصرخسرو ص 49،مجمل التواریخ ص 519، نزهةالقلوب ج 3 ص 14، تاریخ اسلام ص 30 و 62 قاموس الاعلام ترکی ج 6 و نخبه الدهر دمشقی ص 67 و 214 شود.