خازنی حکیم عبدالحمن

مهمترین کتابی که در دورهی علوم اسلامی در فیزیک و مکانیک نوشته شده، کتاب میزان الحکمه است. این کتاب را حکیم ابوالفتح عبدالرحمن خازنی به عربی تالیف کرده است. او غلام بچهای بود یونانی یا رومی که به وسیلهی علی خازن مروزی خریده و به نام ارباب خود، خازنی معروف شد از تاریخ تولد و فوتش اطلاعی موجود نیست. اما چون در اصلاح تقویم جلال همکاری داشته است، تاریخ فوت او را 530 هـ. ق دانستهاند. از خازنی 9 کتاب و رساله در ریاضی، طبیعات و نجوم موجود است که مهمترین آنها میزان الحکمه است.
کتاب میزان الحکمه شامل هشت مقاله است و در آن، جدولهایی از وزن مخصوص بسیاری از جامدات و مایعات موجود است. نویسنده در این کار از ابوریحان بیرونی پیروی کرده است. علاوه بر آن، دربارهی این مطالب بحث کرده است: فرضیهی جاذبه (قوهی عمومی که به مرکز عالم، یعنی به مرکز زمین متوجه است)، وزن هوا، ملاحظاتی دربارهی خاصیت کشش در لولههای موئین، چگالی سنجی برای اندازهگیری وزن مخصوص و میزان حرارت مایعات، فرضیهی اهرمها، استعمال ترازو و اندازهگیری زمان. کتاب میزان الحکمه در اواخر قرن هفتم یا هشتم هجری به وسیلهی مترجمی ناشناخته به فارسی ترجمه شده است.
جورج سارتون، مورخ بزرگ تاریخ علم، کتاب میزان الحکمه را از مهمترین کتابهایی معرفی میکند که در فاصلهی دورهی اول تا دورهی سوم تاریخ علم در مکانیک تعادل مایعات و فیزیک نوشته شده است.