عبدالحسین نوشین

عبدالحسین نوشین (۱۲۸۵-۱۳۵۰) نمایش‌نامه‌نویس، کارگردان تاتر و شاهنامه‌پژوه ایرانی.



محتویات [نمایش]
زندگی [ویرایش]

در مشهد به دنیا آمد. پدرش ـ محمدباقر نوشین ـ معروف به سلطان‌الواعظین روحانی بود.

پس از دوران ابتدایی، در مدارس فرانسوی ادامه تحصیل داد و به هنگام دریافت دیپلم، نامش در فهرست یک‌صدنفره محصلان اعزامی به خارج ثبت شد. در فرانسه، با آن‌که قرار بود، تاریخ و جغرافیا بخواند، به تولوز رفت و در مدرسه تئاتر نام نوشت و از همین‌رو هزینه تحصیلی‌اش قطع شد و به ایران بازگشت.

او چند سال بعد، با عرضه یکی دو نمایش و انتشار یک فرهنگ فارسی به فرانسه، مبلغی فراهم کرد و دوباره به اروپا بازگشت. پس از بازگشت از این سفر بود که کار جدی نمایشی خود را آغاز کرد.

برگزاری هزاره فردوسی با حضور ایران‌شناسان غربی، فرصت خوبی برای نوشین فراهم آورد و توانست سه نمایش‌نامه را با الهام از شاهنامه، در برابر آنان روی صحنه ببرد. در همین سال با همکاری همسرش «لورتا»، تئاتر فردوسی را بنیاد نهاد.

نوشین سفر دیگری هم به اروپا داشت. در آغاز در جشنواره تئاتر مسکو شرکت کرد و بعد، در آستانه جنگ جهانی دوم رهسپار فرانسه شد و تحصیلات خود را در زمینه تئاتر، زبان و ادبیات فرانسه ادامه داد. فعالیت‌های سیاسی (عضویت در حزب توده ایران) برای او، زندان و تبعید و فرار را در سال‌های بعد در پی داشت.

با باز شدن فضای فرهنگی، نوشین نیز زمینه‌های هموارتری برای عرضه نمایش‌های خود پیدا کرد و گام‌های بلندی در آشنایی جامعه ایران با تئاتر جهانی برداشت. اما با تیراندازی به محمدرضا پهلوی، پادشاه آن دوران، در سال ۱۳۲۷ هجری شمسی، کار یک‌سره شده و نوشین یک‌بار دیگر همراه با گروهی از هم‌اندیشان خود به زندان افتاد. از همان زندان، از طریق همسرش که ملاقات هفتگی با او داشت، گروه تئاتری خود را در اجرای نمایشنامه‌ها هدایت کرد. او از جمله رهبران و کادرهای حزب توده ایران بود که از زندان قصر گریختند. نوشین پس از فرار از زندان راهی اتحاد جماهیر شوروی وقت شد.

نام نوشین به عنوان بزرگ‌ترین کارگردان و هنرپیشه بی رقیب کشور ما طنینی عظیم یافت. در این تئاترها، نوشین مستنطق، پرنده آبی (از موریس مترلینک)، مونسراً، توپاز، بادبزن خانم وینده میر، نوکرخان لنکران و غیره را به صحنه آورد. ولی نمایش‌نامه انقلابی خروس سحر را که خود او نوشته و در مجله مردم به ثبت رسانده بود، هرگز به صحنه نیآورد. این نمایش‌نامه، ملهم از نمایش‌نامه‌های اجتماعی ماکسیم گورکی است.

تئاتر فرهنگ را نوشین در دوران آزادی خود، شخصاً اداره می‌کرد، ولی تئاتر سعدی به هنگامی دایر شد که نوشین در زندان بود و به هدایت این تئاتر از دور اکتفا می‌ورزید. گروه تئاتری او سرشار از احترام و اطاعت نسبت به او بود.

در مسکو به تصحیح شاهنامه در هشت جلد و فراهم آوردن واژه‌نامه دقیقی برای آن و ترجمه بسیاری از قصه‌ها و نمایش‌نامه‌های برجسته جهانی مشغول شد و از دانشکده ادبیات دانشگاه مسکو درجه دکتری دریافت کرد. نوشین در ابتدای سال ۱۳۵۰ هجری شمسی درگذشت.

آثار [ویرایش]

واژه‌نامک: فرهنگ واژه‌های دشوار شاهنامه، عبدالحسین نوشین، تهران، انتشارات معین، ۱۳۸۵
منابع [ویرایش]

دایرةالمعارف فارسی، مصاحب، غلامحسین (سرپرست).
باقر عاقلی ـ شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران. چاپ اول سال ۱۳۸۰. نشر گفتار.
جستارهای وابسته [ویرایش]

گروه ربعه
پیوند به بیرون [ویرایش]

عبدالحسین نوشین بنیانگذار تئاتر ایران و محقق بزرگ شاهنامه فردوسی
تئاتر ایران خشت اول را «آخوندزاده» گذاشت
نوشین، خانلری، صبحی، مینوی
جایزه نوشین برای بهترین‌ها
رده‌های صفحه: ۵۳ نفراعضای حزب تودهاهالی مشهددرگذشتگان ۱۳۵۰زادگان ۱۲۸۵شاهنامه‌پژوهان اهل مشهدشاهنامه‌پژوهانکارگردانان اهل مشهدنمایش‌نامه‌نویسان اهل مشهد