شوفار الول یوم کیپور

ماه الول، فرصتی است برای درک حقیقت خلقت جهان هستی و رابطه انسان با خد.اوند که در مرکز این آفرینش قرار دارد. در این ماه، هر فرد یهودی رفتار خود با خداوند و انسان ها را مورد بازبینی قرار داده و از خطاها و اشتباهات، توبه می کند. توبه در واقع معالجه است. بازگشت است، بهره برداری از نتیجه اطاعتِ خدا و تسلیم در برابر دستورهی دینی و پاک شدن و دگرگونی واقعی است.

پذیرفته شدن توبه، خود سنتی است در کنار سنتها و قوانین طبیعی و اجتماعی پروردگار

توبه یکی از مهمترین راههی لطف الهی است چنانچه حضرت داود در کتاب مزامیر (فصل 25 یه 8) می فرمید:
خداوند شیسته و عادل است بنابرین به گناهکاران راه را آموزش می دهد.

همچنین توبه نمودن و اقرار کردن به خطاها امری است از اوامر الهی در تورات مقدس (تثنیه فصل30 یه 2) آمده است:
به درگاه خدا خالقت توبه کن از صمیم قلب و اوامرش را اطاعت نما چنانکه من امروز به تو و به فرزندانت توصیه می نمیم.

و در کتاب یشعیا نبی (فصل 55 یه 6 و 7) می فرمید: خدا را طلب کنید تا او را بیابید، بخوانید او را که نزدیک می باشد: شخص شریر راه بدش را و مرد نابکار افکارش را ترک نمید. برگردد بسوی خدا که رحم خواهد کرد به او چون خدی ما بخشنده است.

هر که به گناهان خود اقرار می آورد ولی قلبش تصمیم ترک نمودن آنرا نمی گیرد مثل کسی است که شیئی ناپاک را در دست دارد و مشغول غسل کردن می باشد. با آنکه توبه برای همیشه مفید است ولی طبق اعتقادات یهود، توبه در ماه اِلول (آخرین ماه تقویم عبری) و ده روز توبه بین روش هشانا (اول سال) تا کیپور (روزه بزرگ) سریعتر مورد قبول واقع خواهد شد.

ماه الول را ماه رضامندی نیز می نامند زیرا در روز اول ماه الول بود که حضرت موسی به کوه سینی صعود نمود ت برای مرتبه دوم لوحه هی پیمان الهی را دریافت نمید. حضرت موسی چهل شبانه روز در کوه توقف نمود که پیان آن روز دهم تیشری می باشد. این روز مصادف با روز کیپور (روزه بزرگ) است که توانست برای قوم یهود موجب بخشودگی و آمورزش گردد. در چنین روزهیی پروردگار متعال نسبت به قوم بر سر لطف آمده از خطی آنها در گذشت.

از آن زمان این روزها بعنوان روزهی رضامندی توبه و تزکیه نفس تعیین گردید.

از دومین شب ماه اِلول مؤمنین در کنیساها اجتماع نموده و مجموعه نمازهی مخصوصی را که به نام سلیحُوت معروف است با تضرع و التماس می خوانند. کلمه سلیحُوت از لغت عبری سِلَح مشتق شده و معنی آن بخشیدن و آمرزیدن است. خواندن سلیحوت تا کیپور ادامه دارد.

مجموعه سلیحُوت اساساً نوعی سرود مذهبی عارفانه است و هدف آن درک صفات باریتعالی و نزدیک شدن به حضرت حق و توصیف احساسات درونی و مذهبی فرد و اجتماع، درخواست بخشیش از خداوند و توبه از خطاست.

در موارد مختلف در کتاب مقدس تاکید شده است که سلیحا به معنی بخشیش به لطف و اراده ذات خداوند بستگی داشته و به انسان تواب اعطا می شود. یات ذیل مبین این نظریه هستند:

رحمت و مغفرت از آن خداوند خالق ما است (دانیال 9-9) و نیز در کتاب مزامیر داود می فرمید: بخشیش نزد تو است تا از تو بترسند (مزامیر داود فصل 130 یه 4) و همچنین در کتاب نحمی این گونه ذکر شده است: اما تو خدی غفور و کریم و رحیم و دیر غضب و کثیر احسان بوده یشان را ترک نکردی (نحمیا 9-17)

قسمت هی مختلف مجموعه سلیحُوت در یک زمان واحد و در یک مکان معین و تالیف نشده‎ اند بلکه این مجموعه در زمانهی مختلف و بوسیله افراد جوامع مختلف یهودی به رشته تحریر درآمده است. قدیمی ترین نسخه سلیحُوت در کتاب سیدوری است که ((راو عمرام گائون)) در قرن نهم میلادی تالیف نموده است. ساختن این نوع اشعار مذهبی عرفانی و تا قرن شانزدهم ادامه داشته است. در سلیحوت هی سفارادی که مورد استفاده یهودیان ایران نیز می باشد هدف و متن اصلی سلیحوت یعنی درخواست انسان از پیشگاه خداوند و طلب بخشیش بخوبی حفظ شده است ولی در سلیحُوت هی برادران اروپائی، راجع به رویدادهی ناگوار تاریخی، مخصوصا از شهیدانی که خون آنان به ناحق ریخته شده است نیز مطالبی آورده شده است.



شوفار (کرنا) چیست؟


((شوفار)) یکی از قدیمی ترین آلات موسیقی است که تاکنون بشر آنرا شناخته است. آن را از شاخ حیوانات حلال گوشت می سازند و به همین علت در عالم قدیم در موارد مختلف از آن استفاده می شد. در کتاب مقدس موارد مختلف استعمال شوفار ذکر شده است.

معنی حقیقی کلمه شوفار معلوم نیست برخی آن را از ریشه شوفار بمعنی درخشان بودن یا تیز بودن دانسته اند. شید بدلیل ینکه صدی آن تیز و نت هائی که از آن خارج می شود گوش خراش می باشند، چنین نامی برای آن انتخاب شده است.

امر نواختن شوفار از کتب مقدس:

تورات مقدس (سفر اعداد فصل 29یه1) می فرمید: ((روز اول ماه هفتم مقدس است(رو ش هشانا) در آن روز هیچ کاری را انجام ندهید برای شما روز نواختن باشد)) و یا در سفر لاویان (فصل 23 یات 24و25) آمده: ((با بنی اسرائیل متکلم شده بگو که اول ماه هفتم برای شما روز تعطیل و یادگار مقدس نواختن است هیچگونه کاری را انجام ندهید و قربانی آتشی ر برای خداوند بگذرانید.))

کتاب یشعیا فصل 58 یه1 می فرمید:
با صدی بلند از گلوی خود فریاد نموده و دریغ مکن. مثل شیپور صدی خود را بلند کن و قوم مرا از خطاهی آنها آگاه نما

همچنین در کتاب هارامبام (قسمت توبه فصل 3 بند 4) آمده: ((اشارات مرموزی راجع به نواختن شوفار داده شده و مقصود این که ی خفتگان بیدار شوید و ی چرت زدگان هوشیار گردید و اعمال خود را تجسس کرده و توبه نمائید و خالق خود را به خاطر بیاورید .... هر کس از اعمال بد خود منصرف گردد)).

در کتاب یهوشوع (فصل ششم) چنین آمده که سپاهیان آن حضرت، روزی یک مرتبه در حالی که 7 کاهن در پیشاپیش آنان در حرکت بودند و ((کرنا )) می نواختند شهر ((یریحو)) را طواف می کردند. در روز هفتم 7 مرتبه این عمل تکرار گردید، حصارهی شهر فرو ریخت و شهر تسلیم شد.

شاخ هر حیوان اهلی مانند قوچ و بز برای ساختن شوفار و نواختن آن در روز روش هشانا (اول سال) و آخر روز کیپور (روزه بزرگ) مناسب است. اما علمی یهود برای شاخ قوچ مزیت و ارجحیتی مخصوص قائل شده اند زیرا در هنگام قربانی حضرت اسحق قوچی پدیدار گشت و بجی آن حضرت قربانی شد بنابرین شاخ قوچ برای نواختن شوفار انتخاب شده است. تنها استثنائی که برای شاخ حیوانات اهلی قائل شده اند شاخ گاو است زیرا به یاد آورندة خطاهی گذشته است.

علت نواختن شوفار:

یکی از علمی یهودی قرن چهاردهم میلادی (( داوید بن یوسف ابودرهم)) در سال 1340 میلادی کتابی راجع به قواعد و تفسیر نمازها برشته تحریر درآورده است. در این کتاب برای نواختن شوفار از قول راو سعدیا گائون (942-882) ده علت ذکر می کند که عبارتند از:

1- روش هشانا (اول سال) روز آفرینش جهان و روز سلطنت الهی خداوند است. در روز تاجگذاری شاهان در گذشته رسم بود که شیپور نواخته می شد.

یهودیان به وسیله نواختن شوفار وفاداری و اطاعت خود را نسبت به ذات خداوند ابراز می دارند.

2- روش هشانا (اول سال) ابتدی ده روز توبه است. در این یام هر فردی موظف به ارزیابی اعمال و پی بردن به زندگی حقیقی و برگشت بسوی حیات معنوی و اخلاقی است. صدی شوفار بشارت دهنده شروع این مرحله از زندگی است

3- اعطاء تورات مقدس در کوه سینی با نواختن شوفار همراه بود. در روز روش هشانا با نواختن شوفار این خاطره بزرگ تاریخی را زنده کرده و وفاداری و یمان خود را به تعالیم تورات مقدس اعلام می کنیم.

4- تأدیب، توبیخ و نصیح انبیی یهود به صدی شوفار تشبیه شده است. در روش هشانا، تعالیم ارزشمند و جهانی انبیی بزرگ خویش را که هدف آن اصالت بخشیدن و بهبود کیفیت زندگی بشر است به خاطر می آوریم.

5- بت همیقداش - بیت المقدس یا معبد سلیمان - در حالی که فاتحان مشغول نواختن شوفار بودند خراب و ویران گردید و مرکز مقدس و روحانی عظیمی از روی زمین محو گشت. در این روز با نواختن شوفار این واقعه را به خاطر آورده تمنی تجدید افتخارات دینی گذشته را داریم.

6- در داستان قربانی حضرت اسحق در آخرین لحظات قوچی پدیدار می شود و بجی آن حضرت قربانی می گردد. در این روز با نواختن شوفار، امتیازات و شیستگی اجداد خود را بیاد آورده و تاکید می کنیم که از خود گذشتگی در راه خدمت و عبادت پروردگار یکتا و اطاعت فرامینش اصل بزرگ مذهبی محسوب می شود.

7- یکی از انبیی یهود به نام ((عاموس)) (فصل سوم، یه6) چنین می گوید: یا اگر در شهر شوفار نواخته شود مردم هراسان نخواهند شد؟

در قدیم صدی شوفار خبر از نزدیک شدن خطر می داد. شیطانی وجود دارد که بید در دنیی خارج و درون خویش بر آن غلبه کنیم. بید به پاکی و طهارت روانی خود به حدی مطمئن باشیم که ترس از ذات پروردگار مفهومی شبیه به ترس و وحشت نداشته باشد بلکه بید در حضور ذاتش احساس آرامش و اطمینان کنیم.

8- یکی دیگر از انبیی یهود بنام ((صفنیا)) (در فصل اول یه16کتاب خود) روز بزرگ عدالت الهی را به روز نواختن شوفار تشبیه کرده است:
روش هشانا بازتابی است که بید در برابر عدل الهی حاضر شده و برای اعمال نیک یا بد خویش داوری شویم.

9- حضرت ((یشعیا)) در فصل سیزدهم کتاب خویش درباره ((ماشیح)) - منجی جهان - نبوت می کند و می فرمید که این ظهور با طنین صدی شوفار همراه خواهد بود. در چنین روزی صلح و صفا بر دنیا حکمفرمیی خواهد کرد، جنگ و نفاق و کشتار از آن رخت بر می بندد و قوانین و سلطنت الهی مورد قبول جهانیان خواهد بود.

10-در روز قیامت شوفار نواخته خواهد شد. در روز روش هشانا هنگامی که م برای زندگی سعاتمندانه دعا می کنیم، به یاد می آوریم که روح بشر جاویدان است و کیفیت زندگی زود گذر ما می تواند داری اثرات مهمی باشد.

هارامبام (موسی بن میمون) بزرگترین فیلسوف و فقیه یهودی قرون وسطی در اثر بزرگ خود ((ید هحزاقا)) یا ((میشنه تورا)) راجع به توبه و رابطه آن با شوفار چنین می نویسد: با ینکه نواختن شوفار در روش هشانا فرمانی است الهی معهذ این فرمان فکر و پیامی نیز در بردارد و مانند آن است که به ما می گوید:
((ی که در زندگی بخواب غفلت فرو رفته ی از خواب عمیق خود بیدار شو، به اعمالت تفکر کن و در آنها تفحص نما، پروردگار خالقت را بیاد آور، جزو کسانی مباش که حقیقت را گم کرده و بدنبال سیه ها ی ناپیدار روانند، به ضمیرت نگاه کن، بگذار اعمالت بهتر شوند و نتیجه هر فکر و عمل شیطانی را قبلا پیش بینی کن)).

و بالاخره یکی از متفکرین معاصر یهودی صدی شوفار را چنین توصیف می کند:((صدی شوفار ندائی است که ما را به شنیدن گریه هی پنهان بشر و دردهی ناگفتنی جهان زندگی دعوت می کند.ین ندا از ما می خواهد تا خود را آماده کارزار با نیروهی مخرب و استثمار کننده روح و جسم بشر کنیم تا شاهد روزی باشیم که اشک از گونه ها سترده و ناله و غم از لبان محو شوند)).

سه نت بنام هی (تقیعا وشواریم و تروعا) بوسیله شوفار نواخته می شود. این نُت شوفار به سه گروه بشر تشبیه شده است. صدی محکم و قاطع ((تقیعا)) نمینده انسانی پاک و روح متوازن است. صدی لرزان ((تروعا)) نمینده آدم شریر و پشیمان است. او از این که در برابر وسوسه هی شیطان شکست خورده است با تأسف و پریشانی روح دست به گریبان است. صدی شکسته ((شواریم)) نمینده انسان میانه رو می باشد. انسانی که کاملا نه پاک و متواضع و نه کاملا شریر است. بلکه با صداقت سعی می کند بطرف کمال پیش رود و کیفیت اخلاقی زندگی خود را بهبود بخشد.

شوفار از طرف انتهی باریک آن نواخته می شود و صدی نت ها از انتهی بزرگ خارج می شود، در این باره یه ی از کتاب مزامیر حضرت داود (فصل 118 یه 5) چنین می فرمید:
در تنگی، خداوند را به کمک خواندم، خداوند مرا با وسعت (بزرگی) اجابت فرمود


کیپور: روز بخشیش گناهان


کلمه کیپور در زبان عبری از کلمه ((کپر)) به معنی کفاره یا آمرزیدن است. در این روز یهودیان از خداوند طلب آمرزش می نمیند. خداوند در تورات مقدس (سِفِر بمیدبار فصل 29 یه هفتم) می فرمید: ((روز دهم از ماه هفتم، شم برای پرستش خداوند اجتماع کنید روزه بگیرید و هیچ کاری انجان ندهید)) و در سِفِر وییقرا (فصل16 یه30) آمده است:
زیرا در این روز است که شما بخشوده می شوید و از تمام گناهانتان پاک می گردید و در حضور خداوند تطهیر می شوید

بیشتر پیامبران یهود اعمالی از قبیل اشک ریختن، روزه گرفتن، لباسها را پاره کردن و یا در پلاس و خاکستر نشستن را اگر همراه با شکستن قلب و پشیمانی نباشد مردود دانسته اند، چنانچه در کتاب یوئل (فصل 2 یه 13و12) آمده:

ولکن حالا خداوند می فرمید :
با تمامی دل و با روزه و گریه و ماتم بسوی من توبه کنید: و دل خود را چاک دهید، نه لباس خویش را و به سوی خدی خود بازگشت نمائید زیرا او رئوف و رحیم است و دیر خشم و کثیر احسان و از بدی صرف نظر می نمید.

در کتب مقدس در می یابیم، تنها گناهانی که بین ما و خداوند وجود دارند در این روز بخشوده می شوند ولی گناهانی که بین ما و افراد بشر از هر طبقه و نژاد صورت گرفته در این روز کفاره نمی شوند مگر قبل از رسیدن روز کیپور نزد آنها رفته و با طلب بخشش از آنها به کدورت و اختلافات پیان دهیم.

روز کیپور مهمترین عید یهودی ها در همة اعیاد سال است (عید به معنی روز برجسته است که با روزهی معمولی فرق دارد و الزاما روز شادی نمی باشد) در میدراش چنین آمده است(میدراش مجموعه ی است از سخنان حکیمان که در عصر تلمود و بعد از آن بصورت سخنرانی و یا موعظه گفته شده است):

((چهل روز آخری که حضرت موسی برای آوردن لوحه هی دوم رجوع نمود ملت یهود آن روزها را اعلام به اجتماع کردن و روزه داری نمودند. روز آخر آن چهل روز را همگی برای ینکه نفس اماره بر آنها چیره نشود شب را نیز به همان حال روزه بسر بردند و فردی آن روز سحرخیزی کرده و برای استقبال از حضرت موسی بسوی که سینی روانه گشتند. با مشاهده او، هم آنها و هم حضرت موسی به گریه در آمدند. شدت گریه آنها به اندازه ی بود که صدی آن به عرش اعلی رسید. در این هنگام رحم خداوندی شامل حال آنها گردیده به یشان مژده تسلی بخش اعطاء فرموده چنین گفت: فرزندانم، بنام بزرگ خویش سوگند یاد می کنم که این گریه ها به گریه شادی مبدل شده این روز برای شما و برای فرزندانتان تا پیان نسل ها، روز کفاره، آمرزش و بخشیش خواهد بود)).

یشعیا نبی ( فصل 58 یه هی 7 و 6) می گوید:
مگر روزه ی که من می پسندم این نیست شرارت را که بندهی بگشائید و گره هی یوغ را باز کنید و مظلومان را آزاد سازید و هر یوغ را بشکنید؟ مگر این نیست که نان خود را به گرسنگان تقسیم نمائی و فقیران رانده شده را به خانه خود بیاوری و چون برهنه را ببینی او را بپوشانی و خود را از آنانی که از گوشت تو می باشند مخفی نسازی؟

نکات برجسته برگزاری مراسم یهودیان در بت همیقداش در روز کیپور پس از خرابی معبد در تلمود ینطور بیان گردیده است. یکبار ربان یوحانان بن زکی با شاگرد خود ربی یهوشوع بر سر خرابی هی معبد یستاده بودند و خیره به آن نگاه می کردند. ربی یهوشوع گفت: وی بر ما که محل تجمع یهودیان ر برای بخشودگی گناهان از دست داده یم. ربی یوحانان به او پاسخ داد که ما شفیع دیگری داریم که دقیقا به همان اندازه برای توبه و بخشش گناهان موثر است و آن خوبی و محبت به نوع بشر است چنانکه خداوند در کتاب هوشع می فرمید:
مراد من شفقت و رحمت است نه قربانی کردن برای شفاعت