صاف

صاف /sāf/ فرهنگ فارسی عمید (صفت) [مٲخوذ از عربی: صافی] ۱. پاکیزه؛ خالص؛ بی‌آلایش. ۲. مسطح؛ هموار. ۳. بی‌چین‌و‌چروک. ۴. [مجاز] آفتابی. ⟨ صاف کردن: (مصدر متعدی) ۱. مایعی را از صافی یا پارچه گذراندن تا جرم آن گرفته شود: ◻︎ پیر مغان ز توبهٴ ما گر ملول شد / گو باده صاف کن که به عذر ایستاده‌ایم (حافظ: ۷۲۸). ۲. هموار کردن زمین. ۳. برطرف ساختن چین‌و‌چروک پارچه. ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// این واژه از اساس پارسى و پهلوى ست و تازیان (اربان) آن را از واژه پهلوىِ ساف-ساب-ساو Saf -Sab-Sav به معنى صیقلى و سابیده شده است برداشته معرب نموده و ساخته اند: الصاف ، صافیّ ، صافَ یصیفُ ، تصفیة ، مُصافة و ...!!! صاف از ریشه صـ.ف.ف یا صـ.ف.و نیست بلکه برعکس پس از اقتباس واژه صاف از ساف/ساب آن را بر وزن فاعل تصور کرده و ریشه ٣ حرفى صـ.ف.ف را بیرون کشیده اند و ساخته اند: صف ، صفوف ، مصاف و ...!!! و از سوى دیگر بر وزن فاعل تصور شده و ریشه ٣حرفى صـ.ف.و از آن بیرون کشیده شده و ساخته اند: تصفیه ، صافی ، صفاء ، مصفاء ، صفیّ ، صفیّة ، مصطفىٰ ، إصطفىٰ و ... !!!!!!! در پارسى کُنِش سابیدن/ساویدن/ساییدن از همین ریشه است. پس شایسته ایرانیان است که بخوانند و بنویسند: ساف . دیگر همتایان آن در زبان پارسى اینهاست: هموار Hamvar ، تخت Taxt ، پرداخته Pardaxteh (پهلوى: پرداختگ : صیقلى شده) ، اَنَبْزار Anabzar (پهلوى: مسطح ، ساف) ، اَنیشیپ Aniship (پهلوى: مسطح ، ساف) ، اَپِریمَن Aperiman (پهلوى: ساف ، پالوده ، تمیز) ، زازْرا Zazra (پهلوى: ساف ، خالص ، ناب ، بى غش ) ، رِک Rek (کردى: ساف ، هموار ، درست ، مرتب) ، سَهیک Sahik (پهلوى: ساف ، زلال ، شفاف) ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// روز خوش گشت و هوا صافی وگیتی خرم آبها جاری و می روشن و دلها بی غم //////////////////////////////////////////// فرخی سیستانی //////////////////////////////////////////////// برگ چون زرین ورق شد آب صافی شد چو رنگ رز همی ماند بخیل زنگیان خفته مست //////////////////////////////////////////////// قطران تبریزی