بی کس

بی کس . [ ک َ ] (ص مرکب ) (از: بی + کس ) بی یار و یاور. (ناظم الاطباء) :
ازین تخمه بی کس بسی یافتند
که هرگز بکشتنش نشتافتند.

فردوسی .

ولیکن خواست تا شاهان بدانند
که او بی کس هنر آرد پدیدار.

فرخی .

تو یار بیدلان و بی کسانی
همیشه چاره ٔ بیچارگانی .

(ویس و رامین ).

فریاد ز بی کسی نه رایست
آخر کس بی کسان خدایست .

نظامی .

مسکین من بی کسم که یک دم
با کس نزنم دمی دراین غم .

نظامی .

یکی جفت تنها ترا بس بود
که بسیارکس مرد بی کس بود.

نظامی .

|| تنها. (از ناظم الاطباء). || که خویشاوندی ندارد. که خویشان و نزدیکان ندارد. که خویش و بسته ندارد. (یادداشت مؤلف ): آری کس بی کسان خدایست .
- بی کس و کار ؛ بی خویشاوند.
- بی کس و کو ؛ آنکه قوم و برادران و رفیقان نداشته باشد. (آنندراج ).
|| بی پدر و مادر. (ناظم الاطباء) :
بی کس نواز باش که هر طفل بی پدر
در منزلت به عیسی مریم برابر است .

صائب .

|| بیچاره و بی نوا. (ناظم الاطباء) :
عید او فرخ و فرخنده و او شاد به عید
دشمنانش غمی و بی کس و محتاج به نان .

فرخی .

نباشد ترا ضایع از کردگارت
اگر بی کسان را کنی دستیاری .

کمال اسماعیل .

که خواهد شد بگویید ای رفیقان ۞
رفیق بی کسان یار غریبان .

حافظ (دیوان ، ساقی نامه چ قزوینی -غنی ص 354).

|| که کس در آن نیست . که ساکنی ندارد. غیر مسکون :
وگر گویی ولایتشان بگیرم تا مرا ماند
ولایتشان بیابانست و خشک و بی کس و ویران .

فرخی .

چه خواهی کردن آن ویرانه های ضایع و بی کس
ترا ایزد ولایتهای خوش داده ست و آبادان .

فرخی .

تیر توجگر دوزد، سهم تو زفر بندد
بس خانه کز آن بی کس زین زیر و زبر داری .

فرخی .

ز مهمانان او خالی ز مداحان او بی کس
نه اندر شهرها خانه نه اندر بادیه رحله .

فرخی .

رجوع به کس شود.