چاکر. [ ک َ
/ ک ِ ] (اِ) نوکر. (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (فرهنگ نظام ). ملازم . (آنندراج ). خادم . (ناظم الاطباء) (فرهنگ نظام ). خدمتکار. (ناظم الاطباء). مستخدم . گماشته . مزدور. اجیر. کسی که با گرفتن حقوق خدمت بدیگری کند. (فرهنگ نظام )
: کون چو دفنوک پاره پاره شده
چاکرت بر کتف نهد دفنوک .
منجیک ترمذی .
تو دانی که از دانش آگاه نیست
بچشمش همان شاه و چاکر یکی است .
فردوسی .
یکی چاکری نیک باشد ترا
فرستد ترا باژ اندر خورا.
فردوسی .
مرا با پری راست کردی بخوبی
پری مرمرا پیشکار است و چاکر.
فرخی .
تا قیامت هر کجا نامش برند اندر جهان
نام شاهان از بزرگی نام او چاکر شوند.
فرخی .
مرا بگوی کز اینجا چگونه خواهی رفت
نه با تو توشه ٔ راه و نه چاکر و نه غلام .
فرخی .
سرایی مر سعادت پیشکارش
زمانه چاکر و دولت کدیور.
منوچهری .
خداوند ما گشته مست و خراب
گرفته دو بازوی او چاکران .
منوچهری .
بداور گاه او بر شاه و چاکر
یکی بودی و درویش و توانگر.
فخرالدین اسعد (ویس و رامین ).
خداوند هم بندگان و چاکران شایسته دارد. (تاریخ بیهقی ). چاکری از خاص خواجه پیش آمدشان سوار و راه تنگ بود. (تاریخ بیهقی ). بسیار نصیحت کردیم و گفتیم چاکری است مطیع و فرزندان ... بسیار دارد. (تاریخ بیهقی ).
تو چاکر مرد بادوالی
من شیعت مرد ذوالفقارم .
ناصرخسرو.
کمترین چاکرش چو اسکندر
کمترین بنده اش چو نوشروان .
ناصرخسرو.
چاکر خویشت که کرد جز گلوی تو
اینت واﷲ بزرگ و زشت یکی عار.
ناصرخسرو.
تن چاکر جان است مرو از پسش ایراک
رفتن بمراد و سپس چاکر عار است .
ناصرخسرو.
گردون بامر و نهی کهین بنده ٔ تو شد
گیتی بحل و عقد کمین چاکر تو باد.
مسعودسعد.
چاکرت گر بد است وگر بد نیست
بد و نیکش ز تست از خود نیست .
سنایی .
خنک آنکس ، که عقل رهبر اوست
هر دو عالم بطوع چاکر اوست .
سنایی .
جز خداوندی که بر وی نام معبودی رواست
هر خداوندی که باشد مر وراچاکر سزد.
سوزنی .
بیش از عدد ذره فشاندی وفشانی
دینار و درم بر سر هر خادم و چاکر.
سوزنی .
شمس تابنده ٔ فلک را نیست
ذره بیش از شمار چاکر تو.
سوزنی .
سخره ٔ او آفتاب سغبه ٔ او مشتری
بنده ٔ او آسمان چاکر او روزگار.
خاقانی .
بسرسبزی نشسته شاه بر تخت
چو سلطانی که باشد چاکرش بخت .
نظامی .
چاکری را که اهل خانه شمرد
دست او را بدست او بسپرد.
نظامی .
چه باشد ار شود از بند غم دلش آزاد
چو هست حافظ مسکین غلام و چاکر دوست .
حافظ.
|| رهی . بنده . فدوی . فدایی . جان نثار. برخی . کلمه ای که در مورد احترام و بزرگداشت کهن سالان یا دولتمندان یا صاحبان جاه و مقام بکار برند
: نرم نرمک ز پس پرده بچاکر نگرید
گفتی از میغ همی تیغ زند زهره و ماه .
۞ کسایی مروزی .
پذیرد ز چاکر فرستد بگنج
بدان شاد باشم نباشم برنج .
فردوسی .
چنین داد پاسخ که من چاکرم
اگر چاکری را خود اندر خورم .
فردوسی .
بگفتند ما بنده و چاکریم
زمین جز بفرمان تو نسپریم .
فردوسی .
شنگینه بر مدار ز چاکر
تا راست ماند او چو ترازو.
لبیبی .
کار گیتی همه بر فال نهاده ست خدای
خاصه فالی که زند چاکر و چون من چاکر.
فرخی .
دولت او را چاکر است و روزگار او را رهی
بخت نیک او را نصیر و کردگار او را معین .
فرخی .
زین سپس خادم تو باشم و مولایت
چاکر و بنده و خاک دو کف پایت .
منوچهری .
از دل او را ما رهی و چاکریم
کو تو را از دل رهی و چاکر است .
ناصرخسرو.
خاقانی ار خود سنجراست در پیش زلفش چاکر است
ور صبر او صد لشکر است الا بمژگان نشکند.
خاقانی .
چاکر به ثنا زبان کند موی
تا موی بامتحان شکافد.
خاقانی .
سکندر بنالید کای تاجدار
سکندر منم چاکر شهریار.
نظامی .
کسی را که درج طمع درنوشت
نباید به کس عبد و چاکر نوشت .
سعدی (بوستان ).
من از جان بنده ٔ سلطان اویسم
اگر چه یادش از چاکر نباشد.
حافظ.