چربی

چربی .[ چ َ ] (حامص ، اِ) ۞ کنایه از ملایمت و نرمی باشد. (برهان ). کنایه از لینت و نرمی و ملایمت و رفق و مدارا باشد. (انجمن آرا) (آنندراج ). ملایمت و نرمی . (ناظم الاطباء). آهستگی و لطف و صفا.ملاطفت . چرب زبانی . مقابل درشتی و خشونت :
چرا آمدستی بنزدیک من
بچربی و نرمی و چندین سخن .

فردوسی .

زبانهابه چربی بیاراستند
وزآن پیرزن آب و نان خواستند.

فردوسی .

بهر کار چربی بباید نخست
نبایداز آغاز پیکار جست .

فردوسی .

بدو گفت نزدیک پیروز رو
به چربی سخن گوی و پاسخ شنو.

فردوسی .

نخستین گره کز سخن بازکرد
سخن را به چربی سرآغاز کرد.

نظامی .

بچربی گفت با او کای جوانمرد
ره اسلام گیر از کفر برگرد.

نظامی .

بچربی توان پای روباه بست
بحلوا دهد طفل چیزی ز دست .

نظامی .

زکیسه بچربی برد بند را ۞
دهد فربهی لاغری چند را.

نظامی (اقبالنامه ).

مرد نه از چربی طینت نکوست
نور تن از مغز بود نی ز پوست .

امیرخسرو.

|| پیه گوسفند و بز و امثال آن . (برهان ). پیه گوسفند و بز و گاو و مانند آن . دسومت و شحم . (ناظم الاطباء). چیز چرب مثل دنبه و پیه و امثال آنها. (فرهنگ نظام ). چربش . چربو. انواع روغن . دُهن . دنبه و پیه و هرچه از آن قبیل است :
ترا چربی مرا شیرینیی هست
کز آن چربی بشیرینی توان رست .

نظامی .

- چربی از پهلوی شیر نخاستن ؛ کنایه از عدم اقتداربر صید کردن و کشتن شیر بود. (آنندراج ) :
زبون تر ز من صیدی آور بزیر
که چربی نخیزد ز پهلوی شیر.

نظامی .

- چربی از مغز کار انگیختن ؛ کنایه از تمتع. (آنندراج ) :
همان چربگو مرد شیرین گذار
چنین چربی انگیخت از مغز کار.

نظامی .

- امثال :
چربی از سنگ برنمی آید ؛ نظیر چربو از پولاد نیاید، روغن از ترب برنیاید. (امثال و حکم دهخدا).
|| سخنان چرب و دلفریب . (حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ) :
بشیرین چند چربیها فرستاد
بروغن نرم کرد آهن ز پولاد.

نظامی .

|| زیادتی . فزونی . برتری از حیث وزن . سنگین تری وزنه ٔ ترازو از وزن مقرر و معلوم . مقابل خشکی و کمی :
ترازوی چربش فروشان برنگ
بود چرب و چربی ندارد بسنگ .

نظامی .

|| نوعی طعم که بذائقه احساس توان کرد. طعمی از طعم های نه گانه . || صداقت و راستی . || سهولت و راحت و آرامی . || کامیابی و بهره مندی و فیروزمندی . ۞ || دلاوری . (ناظم الاطباء). رجوع به چربش و چربو و چربه شود.