نی . (شبه فعل ) نیست . مخفف نیست . صورتی از نیست . (یادداشت مؤلف )
: آه و دریغا که خردمند را
باشد فرزند و خردمند نی
ورچه ادب دارد و دانش پدر
حاصل میراث به فرزند نی .
رودکی .
مر او را خرد نی و تیمار نی
به شوخیش اندر جهان یار نی .
بوشکور.
سرد است روزگار و دل از مهر سرد نی
می سالخورد باید و ما سالخورد نی ،
از صدهزار دوست یکی دوست دوست نه
وز صدهزار مرد یکی مرد مرد نی .
شاکر بخاری .
ز آن چنار و سرو را بر نی و شاخ بارور
کز سر بدخواه تو بار آورد سرو و چنار.
؟ (فرهنگ اسدی ).
ز لشکر به رازش کس آگاه نی
جز از نامدارانش همراه نی .
فردوسی .
سمن بوی آن سر زلفش که مشکین کرد آفاقش
عجب نی گر تبت گردد ز روی شوق مشتاقش .
منوچهری .
جز مکر و غدر او را چیز دگر هنر نیست
دستان و بند او را اندازه نی و مر نیست .
ناصرخسرو.
چه چیز بهتر و نیکوتر است در دنیی
سپاه نی ملکی نی ضیاع نی رمه نی .
ناصرخسرو.
باکش ز هفت دوزخ سوزان نی
زهرا چو هست یار و مددکارش .
ناصرخسرو.
نعمتت نی و همتت بی حد
دولتت نی و حکمتت بی مر.
سنائی .
خردول و خربغائی نی عقل و نی خرد
اندر سرت بخردلة او بخربقه .
سوزنی .
بی تو نشاطیش در اندام نی
در ارمش یک نفس آرام نی .
نظامی .
ای همچو سراب آسمان را
با صورت تو حقیقتی نی .
سیف اسفرنگ .
چون مرا پنجاه نان هست اشتهی
مر ترا شش گرده همدستیم نی .
مولوی .
ز آنکه نامی بیند و معنیش نی
چون بیابان را مغاره گفتنی .
مولوی .
جامه خواب آورد و گسترد آن عجوز
گفت امکان نی و باطن پر ز سوز.
مولوی .