هرزه

هرزه . [ هََ زَ / زِ ] (ص ) بیهوده . (غیاث ) (آنندراج ). خیره . (صحاح الفرس ). یاوه . یافه . (یادداشت به خط مؤلف ) :
چو بیچاره گردی و پیچان شوی
ز گفتار هرزه پشیمان شوی .

فردوسی .

خنده ٔ هرزه مایه ٔ جهل است
مرد بیهوده خند نااهل است .

سنائی .

گرد بازار هرزه میگردی
خر در آن ره طلب که گم کردی .

سنائی .

مشنو ترهات او که بیمار
پر گوید هرزه روز بحران .

خاقانی .

بیت فرومایه ٔ این منزحف
قافیه ٔ هرزه ٔ آن شایگان .

خاقانی .

چند خونهای هرزه خواهی ریخت
زیر این طشت سرنگون بلند.

خاقانی .

دریغا هرزه رنج روزگارم
دریغا آن دل امیدوارم .

نظامی .

غیر معشوق ار تماشایی بود
عشق نبودهرزه سودایی بود.

مولوی .

- برهرزه ؛ هرزه . به بیهودگی . بی سبب . بی دلیل . بی جهت : خود را برهرزه مکش و سر خود به باد مده . (تاریخ بلعمی ).
خواهی امید گیر و خواهی بیم
هیچ برهرزه نافرید حکیم .

سنائی .

- به هرزه ؛ برهرزه . به بیهودگی . بیهوده . بی سبب . بی دلیل . بی جهت :
به هرزه ز دل دور کن خشم و کین
جهان رابه چشم جوانی ببین .

فردوسی .

به هرزه درسر او روزگار کردم و او
فراغت از من و از روزگار من دارد.

سعدی .

به هرزه عمر من اندر سر هوای تو شد
جفا ز حد بگذشت ای پسر چه میخواهی .

سعدی .

بر بد و نیک چون نیَم قادر
پس دل از غم به هرزه فرسودم .

ابن یمین .

وفا مجوی ز کس ور سخن نمی شنوی
به هرزه طالب سیمرغ و کیمیا می باش .

حافظ.

ای دل به هرزه دانش و عمرت به باد رفت
صد مایه داشتی و نکردی کفایتی .

حافظ.

به هرزه بی می و معشوق عمر می گذرد
بطالتم بس ، از امروز کار خواهم کرد.

حافظ.

ترکیب ها:
- هرزه اندیش . هرزه بیان . هرزه پا. هرزه چانگی . هرزه چانه . هرزه چشم . هرزه خای . هرزه خرج . هرزه خند. هرزه خوار. هرزه درای . هرزه درایی . هرزه دراییدن . هرزه دزد. هرزه دست . هرزه دو. هرزه دهن . هرزه رو. هرزه زبان . هرزه شدن . هرزه کار. هرزه گرد. هرزه گردی . هرزه گو. هرزه گویی . هرزه لا. هرزه لای . هرزه لایی . هرزه لاییدن . هرزه مرس . رجوع به این مدخل ها شود.
|| (ق ) بیهوده . به بیهودگی . بی جهت . بی دلیل . بی سبب :
بدو گفت ای مایه ٔ جنگ و سور
چه تازی بر این دشت هرزه ستور.

فردوسی .

|| (اِ) بیهودگی . هرزگی :
ز عالی همتی گردن برافراز
طناب هرزه از گردن بینداز.

نظامی .

رجوع به هرزگی شود. || هذیان . (یادداشت به خط مؤلف ).