قضا و قدر

قضا و قدر. [ ق َ وُ ق َ دَ ] (ترکیب عطفی ، اِ مرکب ) اندازه ٔ چیزی که مقدر باشد : چه گر موافق طبع است و ناموافق جسم موافق است به یک جای از قضا و قدر. # چه قدر دارد نزد قضا بنی آدم چه قیمت آرد نزد قدر تن جانْور؟ ناصرخسرو. //////////////////////////////////////////////////////////////قضا و قدر در الهیات بحث این است که حوادث جهان تا چه اندازه به خواست و قانون ثابت خدا هستند و تا چه اندازه به اختیار موجودات به ویژه اختیار انسان. البته در قرآن کریم به این مطلب اشاره شده‌است که سرنوشت مردم و قضای الهی با اعمال بد و خوب مردم ارتباط دارد چنان‌که می‌گوید «برای انسان مأمورانی است که پی درپی، از پیش رو، و از پشت سرش او را از فرمان خد[= حوادث غیرحتمی] حفظ می‌کنند؛ و خداوند سرنوشت هیچ قومی (و ملّتی) را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه آنان آنچه را در (وجود) خودشان است تغییر دهند؛ و هنگامی که خدا برای قومی (به خاطر اعمالشان) بدی (و عذاب) بخواهد، هیچ چیز مانع آن نخواهد شد؛ و جز خدا، (نجات دهنده و) سرپرستی نخواهند داشت.»[۱] یا می‌فرماید: «و اگر اهل شهرها و آبادی‌ها، ایمان می‌آوردند و تقوا پیشه می‌کردند، برکات آسمان و زمین را بر آن‌ها می‌گشودیم؛ ولی (آنها حق را) تکذیب کردند؛ ما هم آنان را به کیفر اعمالشان مجازات کردیم.»[۲] محتویات ۱ در اسلام ۲ در عرفان ۳ یهودیت ۴ جستارهای وابسته ۵ منابع در اسلام سید محمد جواد غروی در کتاب چند گفتار به بررسی موضوع قضاء و قدر می‌پردازد. او می‌گوید: قضاء به معنای حکم ازلی ثابت در قانون عالم است و معلولات و اسباب و مسبباتی است که تغییر نمی‌پذیرد؛ و قدر تعین قضاء ازلی در اندازه‌ای معین است که در اختیار انسان می‌باشد بنابراین قضاء حتمی است و قدر به اختیار انسان موکول شده‌است. پس قضاء و قدر دو امر متلازم هم و از یکدیگر منفک نمی‌شوند زیرا قدر به منزلهٔ اساس، و قضاء به منزلهٔ بناء است. به عنوان مثال خداوند قضاء نموده که آتش هر چیز قابل سوختنی را بسوزاند، حال اگر این حکم در معرض ظهور واقع شد قدر است و در اختیار انسان قرار گرفته و هرگاه بخواهد آن را به کار گیرد مکان و زمان و سایر شروطش را به حکم عقل و شرع معین می‌سازد.[۳] قضاء در لغت به چند وجه آمده که بازگشتش به انقطاع شی و تمام شدن آن است و هر چیزی که عملش به اتمام رسد یا حتمی شود قضاء شده‌است. همچنین مراد از قدر تقدیر و تعیین اندازه کردن است و مقصود از قضاء خلق است چنان‌که خداوند در آیهٔ دوازدهم سورهٔ فصلت اشاره می‌کنند.[۴] مسئله اختیار در سنت کلامی اسلامی، همواره مسئله‌ای بحث‌انگیز بوده‌است. صاحبنظران در این حوزه، به دو فرقه «جبریه» و «قدریه» تقسیم می‌شوند. در فرقه جبریه، تأکید بر قضا و قدر است و در فرقه «قدریه»، تأکید بر اختیار انسان.[۵] در عرفان از نظر عرفان تقدیر از طرف حق، هدایت است و کسی که ترک تدبیر کند، به تقدیر راضی شود و کسی که مشاهده مقدور کند خود را بی‌اختیار داند.[۶] ز کشاکش چو کمانم، به کفِ گوش کشانم – قدر از بام درافتد چو درِ خانه ببندم. تقدیر در جریان قضای الاهی تحقق پیدا می‌کند.[۷] یهودیت جستارهای وابسته سرنوشت (تقدیر) اختیار برهان اختیار تقدیرگرایی لیبرترینیسم (متافیزیک) (اختیارگرایی) کالونیسم شکست‌پذیری سیکاتاگانایی منابع سوره رعد آیه 11 / «لَهُ مُعَقِّباتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّی یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذا أَرادَ اللّهُ بِقَوْمٍ سُوْءًا فَلا مَرَدَّ لَهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ والٍ». سوره اعراف آیه 96 / «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ اْلأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ». چند گفتار، نشر نگارش، ۱۳۷۹، گفتار پنجم:مثال‌های مورد نظر چند گفتار، نشر نگارش، ۱۳۷۹، گفتار پنجم:قضاء و قدر فرقه قدریه «مدیریت تقدیر، آغاز تغییر». دریافت‌شده در ۱۱-۱۱-۲۰۱۲. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی= را بررسی کنید (کمک) مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی، کلیات دیوان شمس، غزل 1608 صفحه 542 - تهران: هرمس 1386. نبو الهیات مسیحی [نشان] این بخش نیازمند گسترش است. شما می‌توانید با افزودن به آن کمک کنید. سلام رده‌ها: اصول و آئین مسیحیتاصطلاحات مسیحیالهیات اسلامیرستگاری‌شناسی مسیحیسرنوشتفلسفه مسیحیمفاهیم اسلاممفاهیم فلسفی مذهبی این صفحه آخرین‌بار در ‏۸ دسامبر ۲۰۲۰ ساعت ‏۱۴:۴۷ ویرایش شده‌است