سرویس مبتنی بر مکان

معرفی LBS و کاربردهای آن banner 1402/03/10 چاپ خدماتی که ما از سرویس‌های لوکیشن محور دریافت می‌کنیم بی‌شمار هستند و به طور ویژه‌ای دسترسی ما به مکان‌های اطراف‌مان را آسان نموده‌اند. هر یک از ما بسته به نیاز خود استفاده متفاوتی از آن می‌کنیم، برخی برای یافتن نزدیکترین رستوران یا هتل، برخی دیگر برای تحویل خرید از نزدیکترین سوپرمارکت درب منزل‌ و بسیاری موارد دیگر. سرویس مبتنی بر مکان (Location Based Services) یک اصطلاح کلی است که به خدمات نرم‌افزاری اشاره می‌کند که از داده‌ها و مسیرهای جغرافیایی برای ارائه اطلاعات به کاربران استفاده می‌کند. این تکنولوژی دارای کاربردهای بسیاری است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد. خدماتی که ما از سرویس‌های لوکیشن محور دریافت می‌کنیم بی‌شمار هستند و به طور ویژه‌ای دسترسی ما به مکان‌های اطراف‌مان را آسان نموده‌اند. هر یک از ما بسته به نیاز خود استفاده متفاوتی از آن می‌کنیم، برخی برای یافتن نزدیکترین رستوران یا هتل، برخی دیگر برای تحویل خرید از نزدیکترین سوپرمارکت درب منزل‌ و بسیاری موارد دیگر. سرویس مبتنی بر مکان (Location Based Services) یک اصطلاح کلی است که به خدمات نرم‌افزاری اشاره می‌کند که از داده‌ها و مسیرهای جغرافیایی برای ارائه اطلاعات به کاربران استفاده می‌کند. این تکنولوژی دارای کاربردهای بسیاری است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد. LBS چیست؟ به طور کلی به مجموعه خدمات مبتنی بر موقعیت مکانی کاربر تلفن همراه که با استفاده از شبکه یا فناوری دستگاه تلفن همراه تعیین می‌شود LBS می‌گویند. LBS را در حوزه‌های مختلفی چون حوزه سلامت، سرگرمی، جستجوی افراد، اشیاء و همچنین در زندگی شخصی می‌توان به کار برد. نمونه‌های رایج خدمات مبتنی بر مکان شامل نرم افزار مسیریابی، خدمات شبکه‌های اجتماعی، تبلیغات مکان محور و سیستم‌های ردیابی است. پیش از آنکه بدانیم LBS چیست لازم است بخش‌بندی بازار LBS را به درستی بشناسیم. بخش‌بندی بازار LBS بازار LBS بر اساس مولفه، فناوری، کاربرد، صنعت عمومی و منطقه تقسیم بندی می‌شود. بازار LBS را میتوان از نظر مولفه‌های سخت‌افزار، نرم‌افزار و خدمات طبقه بندی کرد. برطبق فناوری موجود، LBS را به GPS (کمکی و پیشرفته)، شناسه سلولی، زمان رسیدن‌، Wi-Fi و موارد دیگر تقسیم می‌کنند. بر مبنای کاربرد LBS، بازار آن به تبلیغات مبتنی بر مکان، هوش تجاری، مدیریت ناوگان، نقشه‌برداری، جستجوی اطلاعات محلی، شبکه‌های اجتماعی، سرگرمی و موارد دیگر دسته بندی می‌کنند. بر اساس صنعت LBS را به صنعت حمل و نقل، خدمات عمومی و دولتی، خرده فروشی، مراقبت‌های بهداشتی، صنعت رسانه، فناوری اطلاعات و ارتباطات، گردشگری و موارد دیگر بخش‌بندی می‌کنند. از نظر منطقه‌ای نیز، این بازار هر منطقه‌ای را که خدمات LBS در آن ارائه شود را شامل می‌شود. معرفی LBS و کاربردهای آن LBS چگونه کار می‌کند (مولفه های LBS)؟ اجزای اصلی LBS عبارتند از تلفن همراه، شبکه ارتباطی، اجزای موقعیت‌یابی GPS و ارائه دهنده خدمات تلفن همراه. موقعیت یابی: سیستم موقعیت‌یابی مکان کاربر را در هر لحظه شناسایی می‌کند. یکی از روش‌های تعیین موقعیت جغرافیایی کاربر تلفن همراه، استفاده از شبکه تلفن همراه و شناسه سلولی است که می‌تواند موقعیت ایستگاه فرستنده و گیرنده را مشخص کند. روش دیگر هم استفاده از ماهواره‌های GPS است که دقیق‌تر از روش اول است. در فناوری LBS معمولا روش دوم ( GPS ) به کار برده می‌شود. شبکه ارتباطی: شبکه ارتباطی (به عنوان مثال شبکه سلولی یا شبکه WiFi) داده‌های مرتبط با درخواست کاربر را از دستگاه تلفن او به ارائه‌دهنده خدمات منتقل و سپس مجددا پاسخ اطلاعات درخواستی را به دستگاه تلفن کاربر ارسال می‌کند. ارائه‌دهنده خدمات و محتوا: ارائه‌دهنده خدمات و محتوا درخواست‌های هر کاربر را پردازش می‌کند و سپس به او پاسخ مناسبی می‌دهد. در طول فرآیند پردازش ممکن است تمامی اطلاعات ذخیره و نگهداری نشوند بلکه تنها به ادغام منابع داده مختلف مانند جغرافیا، داده شبکه جاده یا نقاط مطلوب POI نیاز باشد. البته در برخی از برنامه های LBS مانند سیستم هدایت خودرو ممکن است به ارسال درخواست از سوی کاربر نیازی نباشد و پردازش اطلاعات به صورت خودکار انجام شود. فناوری LBS فناوری‌هایی که از LBS پشتیبانی می‌کنند شامل "سلول مبدا یا شناسه سلولی AOA"، " زمان رسیدن TOA"، "EOTD" و"GPS" هستند. در سیستم‌های WLAN مکان را می‌توان با اتصال بین چندین نقطه دسترسی تعیین کرد. داده‌های مکانی برای انواع خدمات به کاربر تلفن همراه استفاده می‌شوند از جمله تبلیغات، صورتحساب، ردیابی اطلاعات و نیز ایمنی. سرویس‌های مبتنی بر مکان‌یابی نشانگر موقعیت‌یابی کوتاه برد، مانند سرویس‌های مبتنی بر مکان WiFi یا بلوتوث هستند که آن‌ها نیز می‌توانند در مکان‌یابی کاربران با استفاده از سرویس‌های مبتنی بر مکان داخلی به کار روند. به این ترتیب، هنگامی که موقعیت جغرافیایی یک کاربر مشخص شد، برنامه‌های مبتنی بر مکان برنامه تلفن همراه مانند اطلاعات لازم برای دسترسی به رستوران یا هتل‌های نزدیک او آماده خدمت‌رسانی می‌شوند. معرفی LBS و کاربردهای آن انواع کاربردهای LBS چیست؟ LBS به منظور حمایت موثر از کاربران، باید اطلاعات و خدمات مبتنی بر مکان، زمینه، ویژگی‌ها و نیازهای یک کاربر را ارائه کند. کاربرد LBS می‌تواند برای یک کاربر عادی و یا یک صنعت خاص باشد که خدمات مکانی در آن نقش اصلی را ایفاء می‌کنند. انواع خدمات تشخیص مکان شامل 4 نوع خدمات اصلی هستند: نقشه و ناوبری: نقشه‌ها، مسیریابی و خدمات ناوبری کمکی خدمات ردیابی: به‌روزرسانی لحظه ای ترافیک، ردیابی خودرو یا افراد مختلف خدمات اطلاعات: جستجوی مخاطبین، راهنمای شهر، تولید محتوا برنامه های کاربردی: تبلیغات زمینه، شبکه‌های اجتماعی انواع خدمات LBS در صنعت عمودی چیست؟ کاربردهای LBS شامل موارد بسیاری است که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است: سیستم‌های مراقبت بهداشتی زمینه‌سازی برای تحقیق و یادگیری ارتقاء بازی‌هایی که مستقیما تحت تاثیر حرکات واقعی آواتار بازیکن قرار دارند پرس‌وجو از نزدیک‌ترین کسب‌وکار مانند نزدیک‌ترین هتل یا رستوران پیشنهاد رویدادهای اجتماعی نزدیک دریافت هشدارهایی مانند راهبندان پیدا کردن دارایی‌های سرقت شده با RF فعال ارسال موقعیت مکانی تماس گیرنده تلفن همراه در طول تماس اضطراری ردیابی کاوشگران فضایی ناسا و بسیاری موارد دیگر. مزایای LBSچیست؟ به طورکلی مزایای فناوری LBS را می‌توان شامل موارد زیر دانست: طراحی مبتنی بر نیاز کاربر: رویکرد کاربر محور برنامه LBS باعث شده که خدمات ارائه‌شده برای او کاملا با نیاز و خواسته‌اش سازگار باشد نه اینکه کاربر مجبور باشد رفتار خود را برای سازگاری با خدمت مورد نظر تغییر دهد. زیرا کاربران هنگام استفاده از LBS مشغول فعالیت‌هایی مانند رانندگی، پیاده روی، گشت‌و‌گذار هستند و نباید درگیر جزئیات استفاده از LBS شوند. علاوه بر این کاربران LBS، در مقایسه با کاربران دیگر سیستم‌ها و برنامه‌ها، اغلب شهروندان غیرمتخصص با تنوع وسیعی از علایق و نیازها هستند. بنابراین باید بدانیم که کاربر LBS دقیقا چه می‌خواهد و طبق آنچه او می‌خواهد وظایفی مشخص را برای LBS تعریف کنیم. تسهیل فعالیت‌های روزمره: به طور کلی استفاده LBS در ردیابی و هدایت خودرو به مدیریت بهتر رانندگی کمک می‌کند و با ارائه کمک‌های اضطراری، ایمنی را بهبود بخشیده و با نشان دادن مسیر درست در هنگام سفر در صرف زمان و انرژی صرفه‌جویی می‌کند. استفاده قانونی: استفاده از LBS به پلیس و نهادهای امنیتی برای نظارت بر مجرمان و مظنونان ارتکاب جرم کمک می‌کند. همچنین فرآیند ردیابی افراد خردسال و وسایل نقلیه شخصی را نیز تسهیل می‌کند بنابراین آرامش خاطر افراد جامعه را افزایش می‌دهد. بهبود نظارت بر خدمات‌رسانی به مشتریان: فناوری LBS به کسب و کارها این امکان را می‌دهد که بر عملکرد و بازخورد محصول یا خدمات خود در بازار نظارت کنند و آن را مطابق انتظارات مصرف‌کننده به سرعت اصلاح کنند. با استفاده از شبکه تلفن همراه مبتنی بر مکان، شرکت‌های ارائه‌دهنده چنین خدماتی می‌توانند نظرات مصرف‌کنندگان درباره کیفیت، قیمت، خدمات مشتری، تبلیغات، طراحی و مجموعه‌ای از اطلاعات دیگر را ردیابی کنند. با این کار تدوین استراتژی‌هایی مشتری محور برای آن‌ها راحت‌تر است و با بالا بردن رضایت مشتری می‌توانند برگشت مشتری را تضمین کنند. معرفی LBS و کاربردهای آن درست مانند ارتباطات انسانی، اطلاعات در LBS را می‌توان به اشکال مختلف مانند اطلاعات گرافیکی، کلامی و لمسی تقسیم کرد که از میان آن‌ها قالب گرافیکی نقشه LBS محبوب‌ترین است به طور کلی نقشه‌ها مهم‌ترین فرم ارائه اطلاعات هستند زیرا بیشتر سوالات کاربران در ارتباط با موقعیت جغرافیایی است. برای مثال سوالاتی مانند "من کجا هستم؟" و "چه امکاناتی در اطراف من وجود دارد؟" اغلب در LBS با استفاده از نقشه‌ها پاسخ داده می‌شوند. علاوه بر این در سال‌های اخیر واقعیت افزوده AR به عنوان یک فناوری جدید، اطلاعات تولید شده توسط رایانه مانند تصویر و متن را در دسترس دید کاربر در دنیای واقعی قرار می‌دهد که به شکل ارتباطی محبوبی در LBS تبدیل شده است. به عنوان مثال یک بازی محبوب مبتنی بر مکان از این فناوری برای نمایش موجودات مجازی در دید دوربین از محیط واقعی در تلفن‌های هوشمند استفاده می‌کند. برخی از برنامه‌های کاربردی LBS که برای ناوبری و راه‌یابی طراحی شده‌اند نیز از AR استفاده می‌کنند و اطلاعات مسیر را بر روی دید دوربین دنیای واقعی قرار می‌دهند. هنگام استفاده از AR در برنامه‌های LBS، حسگرهای موجود در تلفن‌های هوشمند یا سایر دستگاه‌های تلفن همراه مانند GPS، شتاب‌سنج، برای محاسبه موقعیت و جهت دستگاه استفاده می‌شوند که به برنامه‌های LBS اجازه می‌دهند اطلاعات مربوط را بر روی دستگاه نمایش دهند. چالش‌های فناوری LBS چیست؟ از آنجایی که سیستم LBS با اطلاعات شخصی محرمانه سروکار دارد، ارائه امنیت برای حفظ حریم خصوصی کاربر امری حیاتی است. LBS با نوآوری سرویس‌های موقعیت‌یابی با داشتن توانایی عالی در مکان‌یابی دارای مزایا و معایب بیشماری است. هرچند LBS برای جامعه و اقتصاد آن بسیار مفید است اما مسائل مربوط به حریم خصوصی افراد و امنیت ملی نیز بسیار مهم است. بنابراین تامین امنیت کافی برای عدم سوء‌استفاده از اطلاعات شخصی افراد موضوعی است که باید بسیار مورد توجه قرار گیرد. جمع‌بندی اهداف به کارگیری فناوری LBS هم می‌تواند تجاری باشد و هم شخصی، که در هر دو حالت باید در راستای حفظ امنیت افراد جامعه خدمت‌رسانی ‌کنند. از دیدگاهی جامع، خدمات مبتنی بر مکان انقلابی در زمینه ارتباطات ایجاد کرده‌اند که زندگی روزمره ما را بسیار آسان‌تر کرده‌اند و هر روز محبوبیت بیشتری کسب می‌کنند. بنابراین با افزایش کاربردهای LBS در بسیاری زمینه‌ها در آینده جهان تکنولوژی با تحولی عظیم روبرو خواهد شد. فرهنگستان زبان و ادب فارسی Location Based Services را در گروه نقشه‌برداری، خدمات مکان-مبنا ترجمه و مصوب کرده است که مبتنی بر محل گویا تر به نظر می‌رسد. خدمت مکان-مبنا یا LBS (مخفف Location Based Services) خدمت اطلاعاتی است که توسط ابزارهای سیار در شبکه‌های بیسیم قابل دسترس است و بر مبنای استفاده از موقعیت این ابزارهای در حرکت استوارند. تعریف مشابهی توسط سازمان OGC (مخفف Open Geospatial Consortium) در سال ۲۰۰۵ ارائه شده است: "خدمات مکان-مبنا خدماتی در شبکه‌های بیسیم هستند که از اطلاعات مکانی برای ارائه خدمت به کاربر استفاده می‌کند".[۱] این خدمات رده عمومی از خدمات در سطح برنامه رایانه هست که برای کنترل ویژگی‌ها از داده‌های مکان استفاده می‌کند. مانند خدمت اطلاعاتی و داشتن یک شماره شبکه‌های اجتماعی امروزی، یک سرویس سرگرمی قابل دسترس در ابزارهای سیار در شبکه‌های تلفن همراه که از اطلاعات موقعیت جغرافیایی ابزار همراه استفاده می‌کند. دسترسی به موقعیت مکانی کاربر، و دریافت اطلاعات تکمیل کننده در رابطه با آن مکان، امکانی است که نرم افزار های مکان مبنا و مکان آگاه در اختیار کاربر و شرکت ها می گذارند.[۲] نقشه راه‌های دیجیتالی از نمونه های این نوع خدمات هستند. کاربردهای خدمات مکان-مبنا[۳] یک مثال آشکار در این مورد فروشگاه‌های خرده‌فروشی بزرگ هستند. پیدا کردن اقلام موردنیاز می‌تواند کار خسته‌کننده‌ای باشد، با توجه به اینکه نمی‌توان انتظار داشت که کارکنان فروشگاه جای همه‌ی کالاهای ریز و درشت را بدانند، مشتریان با استفاده از این خدمات کمترین سؤال را می‌پرسند و به‌راحتی همه چیز را پیدا می‌کنند. درنتیجه فقط کافی است تا از اپلیکیشن فروشگاه استفاده کنید، چیزی را که لازم دارید وارد کنید و نقشه شما را به مکان دقیق وسیله‌ی موردنیازتان هدایت می‌کند. همچنین ممکن است که این اپلیکیشن گزینه‌های دیگری را نیز به شما پیشنهاد بدهد یا تبلیغات اضافی و برنامه‌های افزایش فروش، بخشی از الزامات آن باشد. در هر صورت مسئله به‌سرعت و به‌شکلی مؤثر حل می‌شود. نیاز روبه‌رشد دیگری که با آن مواجه هستیم، افزایش ایمنی و امنیت فردی است. از آنجا که توانایی‌های چشم انسان و مأموران بخش امنیت از محدودیت‌هایی برخوردار است، در بسیاری از صنایع مختلف، برای نظارت هرچه تمام‌تر بر امور از دوربین‌های امنیتی (معمولا بی‌سیم) استفاده می‌کنند. با استفاده از مفهوم محدوده‌ی مکانی هر دستگاهی که وارد منطقه‌ی غیرمجاز شود، می‌تواند هشدار مربوط به کارمندان امنیتی را فعال کند. طیف واکنش‌هایی که ممکن است رخ دهند، شامل از کار انداختن خدمات اینترنت بی‌سیم برای آن دستگاه خاص و اعزام نیروهای امنیتی و اقداماتی فراتر از آن است. ممکن است که فردی گم شود (برای مثال در شهربازی، خانه‌ی سالمندان، محل نگه‌داری از افراد معلول و غیره) یا مسئله قدری جدی‌تر باشد؛ برای مثال ممکن است که دکمه‌ی وحشتزدگی (هشدار) یک اپلیکیشن (در موارد پزشکی، امنیتی و موارد دیگر) توسط فردی زده شده باشد و فرد با توجه به موقعیت دقیقی که در آن قرار دارد نیاز به کمک داشته باشد. جان افراد باید حفظ شود و اگر روش مقرون‌به‌صرفه‌ای وجود نداشته باشد چنین کاری امکان‌پذیر نخواهد بود. مدیریت انرژی چطور؟ این نیاز رو‌ به افزایش است و افراد ترجیح می‌دهند که هزینه‌های مصرف انرژی‌شان را کاهش دهند. برای مثال دلیلی ندارد که چراغ یک اتاق خالی روشن باشد یا آن را گرم یا سرد کنیم. می‌توان از LBS برای تعیین شرایط دقیق و به‌روز‌رسانیِ شرایط محیطی ساختمان استفاده کرد. کاربردهای بسیار بیشتری نیز برای این فناوری وجود دارد. بیایید تا مثال‌هایی را در بازارهای کلیدی تخصصی بررسی کنیم: ۱. خرده‌فروشی کارایی در هیچ کسب‌وکاری بیشتر از خرده‌فروشی، تعیین‌کننده‌ی موفقیت کلی نیست و امروزه بیش از هر زمان دیگری به یک مزیت رقابتی و پول‌ساز تبدیل شده است. یکی از کاربردهای کلیدی LBS تحلیلی است که رفت‌وآمد مشتری و الگوی خرید او را آشکار می‌کند. چنین داده‌هایی با مشخص کردن اینکه چه اقلامی باید در فروشگاه قرار داده شده و در کجای آن چیده شوند، می‌توانند به بهینه کردن آرایش فروشگاه کمک کنند. تکنیک‌های نظارتی نیز می‌توانند برای مقابله با چالش دزدی از فروشگاه به کار گرفته شوند. ۲. آموزش همه‌ی دانشگاه‌هایی که محوطه‌ی بزرگی دارند می‌توانند از LBS سود ببرند. دانشجویان سال اول که تلاش می‌کنند تا کلاس‌های ۸ صبح‌شان را پیدا کنند با دشواری زیادی روبه‌رو هستند، اما نقشه‌یابی و نشان دادن مسیر می‌تواند به‌راحتی این مشکل آنها را حل کند. همچنین پیدا کردن دانش‌آموزانی که در یک گروه مطالعاتی یا پروژه حضور دارند و مشخص کردن موقعیت دقیق آنها و اطلاعات‌شان در هر زمانی ممکن خواهد شد. ۳. مراقبت‌های پزشکی در شرایط بحرانی، ثانیه‌ها تعیین‌کننده هستند. نزدیک‌ترین محل برای احیای بیمار کجاست؟ پرستار یا دکتر خاصی که موردنیاز است کجاست؟‌ سریع‌ترین راه برای رسیدن به اورژانس چیست؟‌ نزدیک‌‌ترین آسانسور که به‌طور خودکار برنامه‌ریزی می‌شود کجاست تا بتوان چند ثانیه بیشتر از این زمان ارزشمند را حفظ کرد؟ فرصت‌هایی که برای یکپارچه‌سازی LBS و مراقبت‌های پزشکی وجود دارند تازه در حال کشف هستند. ۴. تولید و توزیع تجهیزات تولید و توزیع پیش از این تاحدی بهینه‌سازی شده‌اند. اما جریان کار و برنامه‌ی رسیدن مواد اولیه به یک ایستگاه مشخص می‌تواند پیچیده باشد. LBS می‌تواند به کمینه کردن ترافیک و زمان (بهبود واقعی خرید‌های سر وقت) و بیشینه کردن باروری کارکنان کمک کند. ۵. خدمات دولتی خدمات راهنما که از طریق اپلیکیشن ارائه می‌شوند، می‌توانند کمک کنند تا به‌راحتی و با کم‌ترین تلاش فرد موردنظر را در ادارات مختلف پیدا کنیم. همچنین کارمندان می‌توانند برای مشخص کردن منابع موردنیازشان با کم‌ترین تلاش و بیشترین کارایی، از این سیستم استفاده کنند. ۶. سازمان‌های عمومی و بنگاه‌ها می‌توان LBS را در همه‌ی سازمان‌ها به کار برد. نزدیک‌ترین چاپگر کجاست؟ با توجه به هویت، موقعیت مکانی، زمان خاصی در روز و عوامل دیگری که توسط خط مشی و مدیریت IT مشخص شده‌اند، چه خدمات تحت شبکه‌ای دردسترس من قرار دارند؟ آیا می‌توان از دستگاه افراد به عنوان کلید امنیتی (در ترکیب با شماره شناسایی فرد یا عوامل دیگر) استفاده کرد؟ فرصت‌هایی که وجود دارند بی‌شمار هستند و مثال‌هایی که در بالا بیان شدند تنها شروع کار هستند. به این ترتیب زیر‌ساخت‌های تکنیکی برای LBS محرز، مقرون‌به‌صرفه و در دسترس هستند. محرک‌های بازار نیز برای LBS ایجاد شده‌اند که عبارتند از: کاهش هزینه‌ها، بهبود خدمات و افزایش ایمنی و امنیت. هیچ مشکلی برای اتصال مشتری‌ها وجود ندارد، تقریبا همه‌ی تلفن‌های هوشمند از وای‌فای و BLE پشتیبانی می‌کنند. کاربران تقریبا مشکلی با نصب اپلیکیشن‌ها ندارند، حریم خصوصی درهنگام استفاده از مزایای LBS به‌ندرت تبدیل به مسئله‌ای مهم می‌شود و اطلاعات اندکی که از افراد ثبت می‌شود، نتیجه‌‌ی کار را برای آنها باارزش‌تر می‌کند. افرادی که واقعا پارانویا دارند می‌توانند در این مکان‌ها تلفن‌های همراه‌شان را خاموش کنند! ولی ما فکر می‌کنیم که خدمات شخصی‌سازی‌شده‌ی مکان‌-مبنا برای افراد بسیار باارزش هستند. مدل داده ای نقشه راه دیجیتالی از شاخص گذاری با الگوریتم درخت مستطیلی و درخت بی پلاس استفاده می کند. پانویس سایت تخصصی جی آی اس گرداب، Gerdab IR | (۱۳۹۷/۱۱/۲۷ - ۱۶:۳۴). «فناوری LBS یا مکان مبنا چیست؟». fa. دریافت‌شده در 2021-11-09. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)[پیوند مرده] سیما، IRIB NEWS AGENCY | خبرگزاری صدا و (۱۳۹۹/۰۶/۲۵ - ۱۶:۲۸). «خدمات مکان-مبنا چیست و چه کاربردی دارد؟». fa. دریافت‌شده در 2021-11-09. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک) رده‌ها: شبکه‌های مبتنی بر مکان مکان‌یابی بی‌سیممکان‌جغرافیایی این صفحه آخرین‌بار در ‏۱ ژانویهٔ ۲۰۲۴ ساعت ‏۱۶:۰۹ ویرایش شده‌است.