چای دیشلمه

با پوزش از استاد، احتراماً به استحضار می‌رساند که شرح نوشته شده در لغتنامه‌ی دهخدا کامل نبوده و مختصری هم بد تعبیر شده است. اصل ماجرا این است که همانطور که ذکر شده این «دیشلمه» کلمه‌ای ترکی است به معنی «دندان گرفتنی- گاز زدنی!» و قدیمها زمانهایی که قند کمیاب می‌شده، مادران خانه و کدبانوها؛ خاکه قندهایی را که درهرحال در خانه موجود می‌بوده در آب حل کرده و به صورت شربت غلیظی در می‌آوردند(آن را مانند شربت شکر نمی‌جوشاندند بلکه فقط آب و خاکه قند الک شده رابه صورت خام باهم مخلوط میکردند) سپس اگر بود و در حدامکان به این شربت غلیظ، هل-دارچی یا گلاب اضافه کرده وداخل یک سینی به ضخامت حدود نیم سانتیمتر ریخته و در هوای آزاد-جلوی آفتاب- خشکش می‌کردند و پس از خشک شدن آن را با دست یا قیچی قند تکه تکه کرده درون قندان می‌ریختند و چون اندازه‌های میزانی نداشت هنگام خوردن چای هر کس تکه ‌ای برمی‌داشت و با دندان تکه تکه کرده و با چایی نوش جان می‌کرد و این اصطلاح دیشلمه یعنی دندان زدنی-گاز گرفتنی در مقابل قندهایی بود که حبه حبه شکسته می‌شد. یعنی چون ماهیت هردو قند بود باید تفاوتش عنوان می‌شد.به طور مثال اگر کسی می‌پرسید قند دارید جواب می‌شنید دیشلمه داریم. یادش بخیرمرحوم مادرم برای صرفه جویی و همچنین تهیه چیزی خوشمزه‌تر از قند (برای ما) دیشلمه درست می‌کرد.با احترام: علی روشن

با تشکر از آقای علی روشنی بسیار جالب و کامل بود