حمزه آذرک شاری

معروف به حمزة بن عبدالله خارجی (متوفا به ۲۱۳ق)، بزرگ‌ترین امیر خوارج است. او در سال ۱۸۱ق بر هارون‌الرشید شورید و بر سیستان و کرمان و خراسان مسلط شد؛ و از سال ۱۸۱ تا ۲۱۳ق، از کابل تا فارس و از خراسان تا دریای عمان را تحت امر داشت. حمزه نسب خود را به پادشاهان کیانی می‌رسانْد و خود را «امیرالمؤمنین» می‌خوانْد. ظاهراً از شباهت نام خود با حضرت حمزة بن عبدالمطّلب، عموی حضرت پیامبر (ص)، استفاده کرد و به پرداختن کتابی افسانه‌گونه دربارۀ حضرت حمزه فرمود که در آن، داستان‌های پهلوانی ایران و بلکه منطقۀ وسیعی از آسیا (از جزیرة‌العرب تا هند و اندونزی) با شخصیت و زندگی سیدالشهدا حمزة بن عبدالمطّلب درآمیخته است. این کتاب به قصۀ حمزه، قصۀ امیرالمؤمنین حمزه، رموز حمزه، و حمزه‌نامه نیز معروف است.