پروانه ها

روانه ها


پروانه ها قسمت عمده ای از جهان حشرات را تشکیل می دهند وطبق محاسبات دانشمندان ، تاکنون ُیکصد هزارنوع از این حشره شناخته شده است.

بالهای پروانه ها را پولکهای شفاف و رنگارنگ پوشانیده که طرز قرار گرفتن آنها ، از شاهکارهای خلقت به شمار می آید. پروانه های نر ، قشنگتر و خوش خط و خالتر از ماده ها هستند.

پروانه ها، چشم های مرکب دارند که تعداد آنها گاهی به هجده هزار می رسد! پروانه تا وقتی تکامل پیدا کند مانند سایر حشرات چهارمرحله از زندگی را می گذراند: تخم، کرم، پیله، پروانه که برای نمونه کرم ابریشم را که اکثرمردم با آن آشنایی دارند می توان نام برد.

پروانه ها تا وقتی که به صورت کرم زندگی می کنند ازبرگ نباتات استفاده می نمایند. ولی چون پروانه شوند از شیره و شهد گلها می خورند. اما استثنائی هم در بین آنها دیده می شود مانند " پروانه ارغوانی" که چون عقاب بلند پرواز و چون کلاغ کوتاه بین، از اوج درخت فرود آمده و شکم خود را از گند و کثافات مرداب ها پر می کند.




مهاجرت پروانه ها
پروانه ها گاه می توانند مسافت های بسیار زیادی را طی کنند. مثلاً نوعی از آنها را در قطب شمال پیدا کرده و متوجه شده اند که این پروانه پس از طی هفتصد مایل راه ، به آن نقطه از عالم رسیده است.
معمولاً پروانه ها دسته جمعی مهاجرت می کنند.






انواع پروانه
پروانه ها را به دو نوع تقسیم می کنند:
1- پروانه های روز پرواز .

2- پروانه های شب پرواز( شب پره ها) .

بعضی پروانه های شب ، از فروغ بدن خود راه را جسته و در مسیرهای مختلف حرکت می کنند . این پروانه ها شبها مانند چراغ های سفید ، قرمز، آبی یا سبز درخشان جلوه گری کرده ، منظره بسیار جالبی که بی شباهت به چراغانی نیست به وجود می آورند. اگر درروز بربدن آنها بنگریم می بینیم اکثراً سفید یکدست یا قهوه ای روشن هستند. علت ایجاد این نور و پرتوافکنی ، ایجاد الکتریسیته در بدن آنها یا وجود مواد شفاف لومینه سانس مثل فسفر و غیره است.

در استرالیا پروانه شب تابی وجود دارد که پهنای بال های آن به 36 سانتی متر می رسد و انسان آنرا با پرندگان اشتباه می کند و وقتی پرواز می کنند چون نور افکن مسیر را روشن می سازند.

زیباترین پروانه های شب تاب، پروانه ای است بنام " مهتاب" که بالهای عریض آن چون ماه نو هلالی شکل است.

مهارت وابتکار پروانه مهتاب
این پروانه معماری چیره دست نیزهست وبا ابتکار خود با برگهای خشک درختان ، خانه زیبایی برای کرم های خود درست می کند و زمستان را به همراه تخم ها درون آن خانه گرم و نرم می خوابد.



نقش بو در پروانه
بسیاری از حشرات از جمله پروانه ها با زبان بسیار عجیبی با یکدیگر ارتباط حاصل می کنند. آنها بوسیله انتشار بوهای مخصوص از فاصله های بسیاردور به هم علامت می دهند. مثلاً ماده های حیوانی از طایفه کرم ابریشم بنام بومبیکس (Bombyx) از غده های قسمت عقب بدن خود ماده معطری را ترشح می کنند و به نرهای جنس خود که خیلی دور هستند اطلاع می دهند که مقدم آنها را گرامی خواهند داشت.
فاصله ای که حشره نر بو را احساس می کند باور کردنی نیست. انسان فقط از فاصله چند متری بو را حس می کند ولی این حشرات از فاصله چند کیلومتری بوی ماده خود را درک می کنند.

دانشمندان برای اینکه بفهمند حشرات از چه فاصله ای بو را حس می کنند از قطاری که در حال حرکت بود کرمهای نر را به فاصله منظمی رها کردند. پس از طی یازده کیلومتر بسیاری از کرمها راه قفس کرم ماده را پیدا کردند.

موضوع بسیار جالب توجه آن که کرم ماده فقط یک ده هزارم میلی گرم ماده معطر دارد و هر بار مقدار بسیار کمی از آن را در هوا پخش می کند. معذلک سلولهای عصبی شاخک پروانه نر قادر به تشخیص این بو می باشد و پروانه نر را به سوی منبع این بو می برد.

پروفسور بونتاندت رئیس جامعه ماکس پلانک درآزمایشگاه خود موفق شده ماده معطرپروانه بومبیکس را بسازد. این ماده یک الکل اشباع نشده به فرمولC16H30O است. با این حال برای این که بتوانیم عین آن ماده را بسازیم باید وضع هندسی اتم ها در میان مولکول آن ماده کاملاً مشابه وضع ماده طبیعی باشد. اگر ماده ای بسازیم که فرمول شیمیایی آن فرمول مذکور باشد ولی فقط یک مولکول از ماده آن جابجا شده باشد هیچ حشره نری به وسیله آن جذب نخواهد شد.