1
ای دل ز زمانه رسم احسان مطلب ٭٭٭٭ وز گردش دوران سروسامان مطلب
درمان طلبی درد تو افزون گردد ٭٭٭٭ بـــــا درد بساز و هیچ درمان مطلب
2
آن ماه که قابل صفات است به ذات ٭٭٭٭ گـــاهــی حــــیوان می شود و گاه نبات
تـــا ظن نبری که هیچ گردد هیهات ٭٭٭٭ موصوف به ذات است اگر نیست صفات
3
ای بارگه نـــــــــور ســــحرگاه، رُخت ٭٭٭٭ خورشید شده است بنده ی ماه رُخت
ابروی تو حاجبی است، پیشانی دار ٭٭٭٭ بربسته کمر به خدمت شاه رُخت
4
ای چرخ فلک! خرابی از کینه ی توست ٭٭٭٭ بیـدادگـری پیـشه ی دیـرینه ی توست
ای خـاک! اگر سـینه ی تــو بـشکـافـند ٭٭٭٭ بس گوهر قیمتی که در سینه ی توست
5
ای دل چو نصیب تو همه خون شدن است ٭٭٭٭ احوال تو هر لحظه دگرگون شدن است
ای جـــان! تــــو به این بدن چرا آمده ای؟ ٭٭٭٭ چون عاقبت کار تو بیرون شدن است
6
ایــزد چــو گــِل وجــود مـا مـی آراست ٭٭٭٭ دانست ز فعل ما چه بر خواهد خواست
بی حکمش نیست هر گناهی که مراست ٭٭٭٭ پس سوختن قیامت از بــهر چه راست؟
7
بسیار بگشتیم به گرد در و دشت ٭٭٭٭ یک کار من از گشت، همی نیک نگشت
در نــــاخوشی زمانه باری عمرم ٭٭٭٭ گر خوش نگُذَشت، خوش؛ خوش بگذشت
8
بشنو سخنی که جز سرانجام تو نیست ٭٭٭٭ مرغی است مراد دل که در دام تو نیست
گر کره ی توسن فلک رام تو نیست ٭٭٭٭ دلتنگ مشو که این در ایام تو نیست
9
تــا بـازشناختم من این پای ز دست ٭٭٭٭ ایــن چــرخ فــرومایه مرا دست ببست
افسوس که در حساب خواهند نهاد ٭٭٭٭ عمری که مرا بی مِی و معشوقه گذشت
10
چــــون مردن تو مردن یکبارگی است ٭٭٭٭ یــکباره بمیر؛ این چه بیچارگی است؟
خونی و نجاستی و مشتی رگ و پوست ٭٭٭٭ انگار نبود؛ این چه غمخوارگی است؟
11
خورشید سپهر بی زوالی عشق است ٭٭٭٭ مرغ چمن خجسته فالی عشق است
عشق آن نبود که همچو بلبل نالی ٭٭٭٭ هر گه که بمیری و ننالی عشق است
12
خیام که خیمه های حکمت می دوخت ٭٭٭٭ در بوته ی غم فتاد و ناگاه بسوخت
مقراض اجل طناب عمرش ببرید ٭٭٭٭ دلال فلک به رایگانش بفروخت
13
خیام، تنت به خیمه ای ماند راست ٭٭٭٭ چون پادشهی که منزلش دار بقاست
فــــراش بــــرای مــــنزل آینده ٭٭٭٭ نه خیمه بیفکند چو سلطان برخاست
14
دل راز حیات اگر کماهی دانست ٭٭٭٭ در مــــرگ هـم اســرار الـهی دانــسـت
امـروز که با خودی ندانستی هیچ ٭٭٭٭ فردا که ز خود روی, چه خواهی دانست؟
15
در عشق تو از ملالتم ننگی نیست ٭٭٭٭ با بی خبران در این سخن جنگی نیست
این شربت عشق, داروی مردان است ٭٭٭٭ نامردان را از این قدح رنگی نیست
16
در چشم محققان چه زیبا و چه زشت ٭٭٭٭ مــــنزلگه عاشقان چه دوزخ چه بهشت
پوشیدن بی دلان چه اطلس چه پلاس ٭٭٭٭ زیر سر عاشقان چه بالین و چه خشت
17
ســر دفـــتر عالم معانی عشق است ٭٭٭٭ سر بیت قصیده ی جوانی عشق است
ای آن که خبر نداری از عالم عشق ٭٭٭٭ این نکته بدان که زندگانی عشق است
18
عمری است مرا تیره و کاری است نه راست ٭٭٭٭ محنا همه افزوده و راحت همه کاست
شکر ایـــــــــزد را که آنچه اسباب بـلاست ٭٭٭٭ آن را ز کـــس دگر نمی باید خواست
19
گر شاخ بقا ز بیخ بختت رُست است ٭٭٭٭ ور بـر تـن تـو عـمر لـباسـی چُـست اسـت
در چادر تن که سایبانی است تـو را ٭٭٭٭ هان تکیه مکن که چار میخش سست است
20
گر گل نبود نصیب ما خار بس است ٭٭٭٭ ور نور نمی رسد به ما نار بس است
گر خرقه و خانقاه و شیخی نبود ٭٭٭٭ محراب کلیسایی و زنار بس است
21
گل گفت به از لقای من رویی نیست ٭٭٭٭ چــندیــــن ستم گلابگر باری چیست؟
بـــلبل بــه زبـــان حال با او می¬گفت ٭٭٭٭ یک روز که خندید، به سالی نگریست
22
گویند که دوزخی بـود عاشق و مست ٭٭٭٭ قولی است خلاف؛ دل در آن نتوان بست
گر عاشق و مست, دوزخی خواهد بود ٭٭٭٭ فــردا بـاشد بـهشـت هـمچون کف دست
23
من بنده ی عاصی ام؛ رضای تو کجاست؟ ٭٭٭٭ تـاریک دلم؛ نور و ضیای تو کجاست؟
مـا را تـو بـهشت اگـر بـه طاعـت بخشی ٭٭٭٭ این مزد بود؛ لطف و عطای تو کجاست؟
24
مِی خوردن من نه از برای طرب است ٭٭٭٭ نه از بهر نشاط و ترک دین و ادب است
خواهم که به بیخودی برآرم نفسی ٭٭٭٭ مِی خوردن و مست بودنم زین سبب است
25
نه لایق مسجدم نه در خورد کِنِشت ٭٭٭٭ دانــــد ایـــزد گـــل مرا از چه سرشت
نــــه دین و نه دنیا و نه امید بهشت ٭٭٭٭ چون کافر درویشم و چون قحبه ی زشت
26
هر دل که اسیر محنت اوست, خوش است ٭٭٭٭ هـر سـر کـه غـبار سـر آن کوست, خوش است
از دوسـت بــه نــاوک غـــم آزرده مـشـو ٭٭٭٭ خوش باش که هر چه آید از دوست خوش است
27
هر دل که در آن مهر و محبت نسرشت ٭٭٭٭ گر ز اهل سجاده و گر اهل کِنِشت
در دفــــتر عشق نام هر کس که نوشت ٭٭٭٭ آزاد ز دوزخ است و فارغ ز بهشت
28
هر کو رقمی ز عقل در دل بنگاشت ٭٭٭٭ ز لحظه ز عمر خویش ضایع نگذاشت
یــــــا در طلب رضای ایزد کوشید ٭٭٭٭ یـا راحت خود گزید و ساغر برداشت
29
یارب تو کریمی و کریمی کرم است ٭٭٭٭ عاصی ز چه رو برون ز باغ ارم است
بـــا طاعتم ار ببخشی این نیست کرم ٭٭٭٭ بـــــا معصیتم اگر ببخشی کرم است
30
یک هفته شراب خورده باشی پیوست ٭٭٭٭ هان تا ندهی تو روز آدینه ز دست
در مذهب ما شنبه و آدینه یکی است ٭٭٭٭ جبار پرست باش نه روز پرست
31
آن را که به صحرای علل تاخته اند ٭٭٭٭ بـی ¬او هـمـه کـارهـا بـپـرداخته اند
امــروز بــهـانـه ای درانـداخـته انـد ٭٭٭٭ فردا همه آن بود که خود ساخته اند
32
آن کاسه گری که کاسه ی سرها کرد ٭٭٭٭ در کاسه گری صنعت خود پیدا کرد
بر خوان وجود ما نگون کاسه نهاد ٭٭٭٭ و آن کاسه ی سرنگون پر از سودا کرد
33
آن کس که به نیرو سر و رو می سازد ٭٭٭٭ هـمـواره هـم او کـار عـدو مـی سازد
گــویـــنــد قـرابـه سـاز مـسـلم نـبـود ٭٭٭٭ او را تو چه گویی که کدو می سازد؟
34
آن کس که زمین و چرخ و افلاک نهاد ٭٭٭٭ بس داغ کـه او بردل غمناک نهاد
بـسیار لب چو لعل و زلفین چــو مـشک ٭٭٭٭ در طبل زمین و حقه ی خـاک نهاد
35
اجـرام کـه سـاکـنان این ایـوانـند ٭٭٭٭ اسباب تحیر خـردمـنـدانـنـد
هان تا سر رشته¬ی خرد گم نکنی ٭٭٭٭ کانان که مدبرند, سرگردانند
36
از رنج کشیدن, آدمی حر گردد ٭٭٭٭ قطره چو کشد حبس صدف, دُر گردد
گر مال نماند, سر بماناد به جـای ٭٭٭٭ پـیمـانه چـو شـد تـهی, دگـر پـر گـردد
37
ایـــن جــمع اکــابر کــه مــناصــب دارنـــد ٭٭٭٭ از غصه و غم ز جان خود بیزارند
و آن کس که اسیر حرص چون ایشان نیست ٭٭٭٭ او را ز گروه مـــــردمان نشمارند
38
با آن دو سه نادان که چنان می دانند ٭٭٭٭ از جهل که دانای جهان ایشانند
خر باش که از خری ایشان به مثل ٭٭٭٭ هر کس که خر است، کافرش می دانند
39
بـر چـرخ فلک هیچ کسی چیر نشد ٭٭٭٭ از خـوردن آدمی زمین سـیر نـشد
مغرور به آنی که نخورده است تو را ٭٭٭٭ تعجیل مکن؛ هم بخورد؛ دیر نشد
40
بـر پـشـت مـن از زمـانه تـو مـی آیـد ٭٭٭٭ وز من همه کـار نانکو مـی آیـد
جان عزم رحیل کرد و گفتم که مرو ٭٭٭٭ گفتا: «چه کنم خانه فرو می آید»
41
تــا راه قــلــنـدری نـپــوئــی نـشـود ٭٭٭٭ رخساره به خون مِی نشوئی نشود
سودا چه پزی که همچو دلسوختگان ٭٭٭٭ تا ترک غم خویش نگوئی نشود
42
تـا چـند اسیر رنگ و بو خواهی شد؟ ٭٭٭٭ چند از پی هر زشت و نکو خواهی شد؟
گر چشمه ی زمزمی و گر آب حیات ٭٭٭٭ آخــر بـه دل خـاک فـرو خـواهـی شد
43
چون جود ازل بود مرا انشا کرد ٭٭٭٭ بر من ز نخست، درس عشق املا کرد
و آنگاه قـــراضه ی زر قلب مرا ٭٭٭٭ مــــفتاح خـــزانه ی در مــــعنی کرد
44
دادم به امید، زندگانی بر باد ٭٭٭٭ نابوده ز عمر خویشتن روزی شاد
زان می ترسم اجل امانم ندهد ٭٭٭٭ چندان که ز روزگار بستانم داد
45
در دهر کسی به گلعذاری نرسید ٭٭٭٭ تا بر دلش از زمانه خاری نرسید
در شانه نگر که تا به صد شاخ نشد ٭٭٭٭ دستش به سر زلف نگاری نرسید
46
در راه کرم، کوه به کاهی بخشند ٭٭٭٭ صد گونه گناه را به آهی بخشند
آنـــجا کـــه عــــنایت الهی باشد ٭٭٭٭ بس مجرم سرکش به نگاهی بخشند
47
دریــــاب که عمر نازنین می گذرد ٭٭٭٭ بنگر که چه سان زار و حزین می گذرد
عیش و طربی ندیده ام در همه عمر ٭٭٭٭ صد حیف ز عمری که چنین می گذرد
48
زان رو کــــه نهاد خلق بنهادستند ٭٭٭٭ بر هر چه قرار داده شد، شادستند
در روز ازل هر آنچه بایست، بداد ٭٭٭٭ بیشی مطلب که دادنی، دادستند
49
شب نیست که آه من به جوزا نرسد ٭٭٭٭ وز گریه من سیل به دریا نرسد
گفتی من و تو باده خوریم پس فردا ٭٭٭٭ شاید که مرا عمر به فردا نرسد
50
شب نیست که عقل در تحیر نشود ٭٭٭٭ وز گـــریه کنار من پر از دُر نشود
پـــر می نشود کاسه¬ی سر از سودا ٭٭٭٭ هر کاسه که سرنگون شود پر نشود
51
فــــــردا که جزای شش جهت خواهد بود ٭٭٭٭ قـــدر تــو به قدر معرفت خواهد بود
در حسن صفت کوش که در عرصه ی حشر ٭٭٭٭ حشر تو به صورت صفت خواهد بود
52
گر چرخ تو را خدمت پیوست کند ٭٭٭٭ مپذیر از او که عاقبت پست کند
بگذار جهانی که تو را مست کند ٭٭٭٭ در گردن معشوق دگر دست کند
53
گـر چـه غـم و رنج من درازی دارد ٭٭٭٭ عیش و طرب تو سرفرازی دارد
بر هر دو مکن تکیه که دوران فلک ٭٭٭٭ در پـرده هـزار گـونه بازی دارد
54
گردون ز زمین هیچ گلی برنارد ٭٭٭٭ کان نشکند و هم به زمین نسپارد
گـر ابر چو آب خاک را بردارد ٭٭٭٭ تـا حـشر هـمه خـون عزیزان بارد
55
عالم همه اندر تک و انـدر پـویند ٭٭٭٭ از بی¬خبری دیده به خون می شویند
چون دست به سرّ کاروَر می¬نشود ٭٭٭٭ از عجز, دروغ¬های خوش می گویند
56
هــــر لذت و راحتی کـــــــه خلاق نهاد ٭٭٭٭ از بـــهر مــــــجردان آفاق نهاد
هر کس که ز طاق منقلب گشت به جفت ٭٭٭٭ آسایش خود ببرد و بر طاق نهاد
57
یـاران, به موافقت چو دیــدار کـنید ٭٭٭٭ بـاید کــه ز دوست یـاد بسیار کنید
چون باده¬ی خوشگوار نوشید به هم ٭٭٭٭ نوبت چو به ما رسد, نگون سار کنید
58
یـــاران, چو به اتفاق میعاد کـنید ٭٭٭٭ خود را به جمال یکدگر شاد کنید
ساقی چو مِی مغانه در کف گیرد ٭٭٭٭ بــــــیچاره فلان را به دعا یاد کنید
59
یـاران موافق هـمه از دسـت شـدنـد ٭٭٭٭ در پای اجل یکان یکان پست شدند
بودیم به یک شراب در مجلس عمر ٭٭٭٭ یک دور ز ما پیشترَک مست شدند
60
یک قطره¬ی آب بود و با دریـا شد ٭٭٭٭ یک ذره¬ی خاک و با زمین یکتا شد
آمد و شد تو اندرین عالم چیست؟ ٭٭٭٭ آمـد مـگـسی پـدیـد و نـاپـیـدا شـد
61
چون حاصل آدمی در این جای دو در ٭٭٭٭ جز درد دل و دادن جان نیست دگر
خـرم دل آن کـه یـک نفس زنده نبود ٭٭٭٭ و آسوده کسی که خود نزاد از مـادر
62
ایـن اهـل قـبور خـاک گـشتند و غـبار ٭٭٭٭ هـر ذره ز هـر ذره گـرفـتند کـنار
آه این چه شرابی است که تا روز شمار ٭٭٭٭ بیخود شده و بی¬خبرند از همه کار؟
63
افلاک که جز غم نفزایند دگر ٭٭٭٭ نـنهنـد بـه جا تـا نـربـایـند دگر
نـاآمـدگان اگـر بـدانـند که ما ٭٭٭٭ از دهر چه می¬کشیم, نیایند دگر
64
چون نیست در این دایره¬ی بی¬پرگار ٭٭٭٭ از مایه¬ی عمر، هیچ کس برخوردار
هم در مِی لعل و موی دلبر آویز ٭٭٭٭ این یک دو دم خویش غنیمت می¬دار
65
آن یار که عمرش چو غمم بـاد دراز ٭٭٭٭ امـــروز تلطفی بــــه من کرد آغاز
بر چشم انداخت دمی چشم و برفت ٭٭٭٭ یعنی که نکویی کن و در آب انداز
66
ای پـیـر خــردمـنـد پـگه¬تـر بـر خیز ٭٭٭٭ آن کودک خـاک بیز را بـنـگر تیز
پندش ده وگو که نرم نرمک می بیز ٭٭٭٭ مـغـز ســر کــیقباد و چـشم پــرویز
67
گر گوهر طاعتت نسفتم هرگز ٭٭٭٭ ور گرد گنه ز رخ نرفتم هرگز
نومید نی¬ام ز بارگاه کرمت ٭٭٭٭ زیرا که یکی را دو نگفتم هرگز
68
پر کن ساغر که برفگون آمد روز ٭٭٭٭ آن باده¬ی لعل را ز اورنگ آموز
بردار دو عود را و مجلس بفروز ٭٭٭٭ یک عود بساز و آن دگر عود بسوز
69
می پرسیدی که چیست این نقش مَجاز ٭٭٭٭ گر برگویم حقیقتش هست دراز
نـقـشی اسـت پـدیـد آمـده از دریـایی ٭٭٭٭ آنـگـاه شـده بـه قـعر آن دریـا باز
70
ای چرخ خسیس خس دون پرور خس ٭٭٭٭ هــرگــــز نروی تو بر مراد دل کس
چـــرخــا! فلکا! تو را همین عادت بس ٭٭٭٭ ناکس تو کسی کنی و کس را ناکس
71
ای عالم اسرار ضمیر همه کس ٭٭٭٭ در حالت عجز، دستگیر همه کس
توبه¬م بده و عذر مرا تو به پذیر ٭٭٭٭ ای توبه ده و عذر پذیر همه کس
72
مائیم در این گنبد دیرینه اساس ٭٭٭٭ جویده¬ی رخنه¬ای چو مور اندر تاس
آگاه نه از منزل و امید و هراس ٭٭٭٭ سرگشته و چشم بسته چون گاو خِراس
73
پندی دهمت اگر مرا داری گوش ٭٭٭٭ از بهر خدا جامه¬ی تزویر مپوش
عقبی همه ساعتی و عمر تو دمی ٭٭٭٭ از بهر دمی عمر ابد را مفروش
74
تا چند کنیم عرضه نادانی خویش ٭٭٭٭ بگرفت دل از بی¬سروسامانی خویش
زنار از این پس به میان خواهم بست ٭٭٭٭ از شرم گناه و از مسلمانی خویش
75
سـرمسـت بـه میخانه گذر کردم دوش ٭٭٭٭ پــیـری دیــدم مسـت و سبـویی بـر دوش
گـفـتم: «ز خـدا شـرم نـداری ای پیر!» ٭٭٭٭ گفتا: «کرم از خداست؛ مِی نوش خموش»
76
سیر آمدم ای خدای از هستی خویش ٭٭٭٭ از تنگ¬دلی و از تهی دستی خـویش
از نیست چو هست می¬کنی بیرون آر ٭٭٭٭ زین نیستی¬ام به حرمت هستی خویش
77
هفـتاد و دو ملت است در دین کم و بیش ٭٭٭٭ از این همه دین مهر تو دارم من کیش
چه کفر و چه اسلام و چه طاعت چه گناه ٭٭٭٭ مـقصـود تـوئـی بـهـانـه بـردار از پیش
78
بس پیرهن عمر که هر شب افلاک ٭٭٭٭ فرسوده و کرده تا گریبانش چاک
هر روز بسی زمانه شاد و غمناک ٭٭٭٭ از آب برآورد و فرو برد به خاک
79
روحی که منزه است ز آلایش خاک ٭٭٭٭ مهمان تو آمده است از عالم پاک
مِی ¬ده تو به باده¬ی صبوحی مددش ٭٭٭٭ زان پیش که گوید: «انعم¬الله مساک»
80
از جِــرم گِــل سـیـاه تــا اوج زحـل ٭٭٭٭ کـردم همه مشکلات کلی را حل
بس مشکل سخت را گشودم به حیل ٭٭٭٭ هـر بـند گشـاده شد بجز بند اجل
81
از خـــالق کــردگار و از رب رحیم ٭٭٭٭ نومید نی¬ام ز جرم و عصیان عظیم
گر مست و خراب مرده باشم امروز ٭٭٭٭ فردا بخشد به استخوان¬های رمیم
82
افسوس که ما بیهده فرسوده شدیم ٭٭٭٭ از داس سپهر, سرنگون سوده شدیم
دردا و نـدامـتا کـه تـا چـشم زدیم ٭٭٭٭ نـابـوده بـه کام خویش, نابوده شدیم
83
ای چرخ ز گردش تو خرسند نی¬ام ٭٭٭٭ آزاد کنم کـــــــه لایق بند نی¬ام
گــــر میل تو با بی¬خرد نااهل است ٭٭٭٭ من نیز چنان اهل و خردمند نی¬ام
84
ایزد چو نخواست آنچه من خواسته¬ام ٭٭٭٭ کی گردد راست آنچه من خواسته¬ام
گر جمله صواب آنچه من خواسته¬ام ٭٭٭٭ پس جمله خطاست آنچه من خواسته¬ام
85
با رحمت تو من از گنه نندیشم ٭٭٭٭ با توشه¬ی تو ز رنج ره نندیشم
گـر لطف توام سفیدرو گرداند ٭٭٭٭ حقا ز زمــــانه¬ی سیه نندیشم
86
با نفس همیشه در نبردم؛ چه کنم؟ ٭٭٭٭ وز کرده¬ی خویشتن به دردم؛ چه کنم؟
گیرم که ز من در گذرانی ز کرم ٭٭٭٭ زین شرم که دیدی که چه کردم، چه کنم؟
87
برخیز و بیا تا مِی گلرنگ کشیم ٭٭٭٭ با نغمه¬ی عود و ناله¬ی چنگ کشیم
هشدار که ایام تراویح گـذشت ٭٭٭٭ عید است بیا تا مِی گلرنگ کشیم
88
تا چند ملامت کنی ای زاهد خام؟ ٭٭٭٭ مـــا رنـــد خــــراباتی و مستیم مدام
تــــــو در ره تسبیح و ریا و تلبیس٭٭٭٭ ما با مِی و مطربیم و معشوقه به کام
89
تــا ظن نبری که من به خود موجودم ٭٭٭٭یـــا ایـــن ره دور را بــه خود پیمودم
چون بود حقیقت من از او بوده است ٭٭٭٭ من خود که بُدم؟ کجا بُدم؟ کی بودم؟
90
خورشید به گل نهفت, من نتوانم ٭٭٭٭ اسـرار زمـانه گـفت, من نتوانم
از بـحـر تـفـکـرم بــرآورد خـرد٭٭٭٭ دُری که ز بیم سفت, من نتوانم
91
در دایره¬ی وجود، دیر آمده¬ایم ٭٭٭٭ وز پایه مردمی، به زیر آمده¬ایم
چون چرخ نه بر مراد ما می¬گردد٭٭٭٭ ای کاش سرآمدی! که سیر آمده¬ایم
92
دشمن به غلط گفت که من فلسفی¬ام ٭٭٭٭ یزدان دانـد که آنچه او گفت, نی¬ام
لیکن چو در این غـم آشـیان آمـده¬ام ٭٭٭٭ آخر کم از آنکه من بدانم که کی¬ام
93
زین گونه که من کار جهان می¬بینم ٭٭٭٭ عالم همه را یگان یگان می¬بینم
سبحان¬الله بــــه هر چه من می¬نگرم ٭٭٭٭ ناکامی خویشتن در آن می¬بینم
94
گـــــرد دگری چگونه پرواز کنم؟ ٭٭٭٭ با عشق تویی چگونه آغاز کنم؟
یک لحظه سرشک دیده¬ام نگذارد ٭٭٭٭ تا چشم به روی دگری باز کنم
95
گــــر مـن گنه روی زمین کردستم ٭٭٭٭ عفو تـــو امـــید است که گیرد دستم
گفتی که به روز عجز، دستت گیرم ٭٭٭٭ عاجزتر از این مخواه که اکنون هستم
96
گل گفت که من یوسف مصر چمنم ٭٭٭٭یاقوت گرانمایه پر زر دهنم
گفتم که چو تو یوسفی نشانی بنمای ٭٭٭٭ گفتا بنگر غرقه به خون پیرهنم
97
مـــائیم دراوفتاده چــون مرغ به دام ٭٭٭٭ دلخسته¬ی روزگار و آشفته مدام
سرگشته در این دایره¬ی بی در و بام ٭٭٭٭ نا آمده بر مراد و نارفته به کـــام
98
مائیم که اصل شادی و کان غمیم ٭٭٭٭ سـرمـایـه¬ی دادیـم و نـهاد ستمیم
پستیم و بلندیم و کمالیم و کـمیم٭٭٭٭ آئینه¬ی زنگ خورده و جام جمیم
99
مــقصود ز جـــمله آفــــرینش مائیم ٭٭٭٭ در چشم خرد گوهر بینش مائیم
این دایره¬ی جهان چو انگشتری است ٭٭٭٭ بی هیچ شکی نقش نگینش مائیم
100
من مِی نه ز بهر تنگدستی نخورم ٭٭٭٭ یـا از غـم رسـوایـی و مـستی نخورم
من مِی ز برای خوشدلی می¬نوشم اکنون که تو در دلم نشستی, نخورم
101
هر روز پگاه در خرابات شوم ٭٭٭٭ همراه قلندران طامات شوم
چون عالم سر والخفیات تویی ٭٭٭٭ توفیق دهم تا به مناجات شوم
102
هر یک چندی یکی در آید که منم ٭٭٭٭با نعمت و با سیم و زر آید که منم
چـون کـارک او نـظام گـیرد روزی٭٭٭٭ ناگه اجل از کمین برآید کـه مـنم
103
یارب من اگر گناه بی¬حد کردم ٭٭٭٭بر جان و جوانی و تن خود کردم
چون بر کرمت وثوق کلی دارم ٭٭٭٭برگشتم و توبه کردم و بد کردم
104
یک چند به کودکی به استاد شدیم ٭٭٭٭ یک چند ز استادی خـود شاد شـدیم
پایان سخن شنو که ما را چـه رسـید ٭٭٭٭ چون آب بر آمدیم و چون باد شدیم
105
یک روز ز بند عالم آزاد نی ام ٭٭٭٭یک دم زدن از بودن خود شاد نی ام
شاگردی روزگار کردم بسـیار ٭٭٭٭در کـار جـهـان هــنوز استـاد نـی ام
106
آن کس که بداند ز خـرد راز جــهان ٭٭٭٭ شـادی و غـم و رنـج بر او شد یکسان
چون نیک و بد جهان بسر خواهد شد ٭٭٭٭ خواهی همه درد باش و خواهی درمان
107
ای دیـده اگـر کور نه ای گور ببین ٭٭٭٭ ایــن عـالـم پـر فـتنه و پر شور ببین
شاهان و سران و سروران زیر گلند٭٭٭٭ رخ های چو ماه و در دهن مور ببین
108
ای مانده شب و روز به دنیا نگران! ٭٭٭٭ اندیشه نمی کنی تو از روز گران
آخر نفسی ببین و بازآی بـــه خود ٭٭٭٭ که ایان چگونه می کند باد گران
109
رفـتم کـه در ایـن خـانه ی بیداد بدن ٭٭٭٭ کس را نسزد همیشه جاوید بُدَن
آن کس بتوان به مرگ من شاد بُدَن ٭٭٭٭ کـز دست اجل تـوانـد آزاد بُدن
110
رنـدی دیـدم نـشسته بر خنگ زمین ٭٭٭٭ نـه کفر و نه اسلام و نه دنیا و نه دین
نه حق نه حقیقت نه شریعت نه یقین ٭٭٭٭ اندر دو جهان که را بود زَهره ی این؟
111
چون حاصل آدمی در این شـورستان ٭٭٭٭ جز خوردن غصه نیست تا کندن جان
خرم دل آن که زین جهان زود برفت ٭٭٭٭ آسوده کـسی کـه خود نیامد به جهان
112
قانع به یک استخوان چوکرکس بودن ٭٭٭٭ به ز آن که طفیل خوان ناکس بودن
با نان جوین خویش, حقا که به اسـت ٭٭٭٭ که آلوده¬ به پالوده ی هـر خـس بودن
113
گاوی است بر آسمان قرین پروین ٭٭٭٭ گاوی است دگر نهفته در زیر زمین
گـر بـیـنایـی, چشم حقیقت بگشا ٭٭٭٭ زیـر و زبـر دو گـاو, مشتی خـر بـین
114
مسکین دلِ دردمـند دیـوانه ی من ٭٭٭٭ هشیار نشد ز عشق جانانه ی مـن
روزی که شراب عاشقی در دادند ٭٭٭٭ در خون جگر زدند پیمانه ی من
115
مِـی خـوردن و گـرد نـیکوان گردیدن ٭٭٭٭ بـه ز آنـکه بـه زرق, زاهدی ورزیدن
گر عاشق و مست, دوزخی خواهد بود ٭٭٭٭ پس روی بهشت, کس نخواهد دیدن
116
یارب به دل اسیر من رحمت کن ٭٭٭٭ بر سینه ی غم پذیر من رحمت کن
بـــــر پای خرابت رو من بخشای ٭٭٭٭ بــر دست پیاله گیر من رحمت کن
117
ای آن که پدید آمدم از قدرت تــو ٭٭٭٭ پــــرورده شدم به ناز در نعمت تو
صد سال به امتحان گنه خواهم کرد ٭٭٭٭ تا جرم من است بیش یا رحمت تو
118
ای رفـتـه بـه چـوگـان قـضا هـمـچـون گو ٭٭٭٭چپ می روی و راست روی هیچ مگو
که آن کس که تو را فکنده اندر تک و پو ٭٭٭٭ او دانـــد و او دانـــد و او دانـــد و او
119
گــــــر عالم همچو گردد، بگو ٭٭٭٭ بـــر من که خراب خفته باشم به جو
دوشم به خرابات گرو می بردند ٭٭٭٭ خمار همی گفت که نیکوست گرو
120
از هر چه بجز مِی است کوتاهی به ٭٭٭٭ مِی هــم ز کف بتان خرگاهی به
مـــــستی و قلندری ز گمراهی به ٭٭٭٭یک جرعه ی مِی ز ماه تا ماهی به
121
ای نیک نکرده و بدی ها کرده ٭٭٭٭ وآنگاه نجات خود تمنا کرده
بر عفو مکن تکیه که هرگز نبود٭٭٭٭ ناکرده چو کرده، کرده چون ناکرده
122
پــیری دیدم به خواب مستی رفته ٭٭٭٭از گرد شعور، خانه ی تن رُفته
مِی خورده و مست خفته و آشفته ٭٭٭٭ الله لــطــیف بــعباده گــــفته
123
چند از پی حرص و آز تن فرسوده؟ ٭٭٭٭سرگشت دوی گرد جهان بیهوده
رفتند و رویم و دیگر آیند و روند٭٭٭٭ یـــــک دم به مراد خویشتن نابوده
124
یـــاری کــه دلــم ز بــهر او زار شـده ٭٭٭٭ او جـــای دگــــر به غم گرفتار شده
من در طلب داروی خود چون کوشم؟ ٭٭٭٭چون او که پزشک ماست, بیمار شده
125
آنم که ز هیچم به وجود آوردی ٭٭٭٭ آنم که به من بسی نکویی کردی
چــون عاجز تقدیر توام معذورم ٭٭٭٭ مادام که باقی است ز خاکم گردی
126
ای چــــرخ دلم همیشه غمناک کنی ٭٭٭٭ پــیراهن خــــرمی من چاک کنی
بادی که کشم، در دلم آتش کنی اش ٭٭٭٭ آبی که خورم در دهنم خاک کنی
127
ای دهـــــــر! به کرده های خود معترفی ٭٭٭٭ در زاویـــه جـــور و ستــــم معتکفی
نعمت به خسان دهی و زحمت به کسان ٭٭٭٭ زین هر دو برون نه ای؛ خری یا خرفی
128
ای دل ز غبار جسم اگر پاک شوی ٭٭٭٭ تو روح مجردی بر افلاک شوی
عرش است نشیمن تو شرمت بادا ٭٭٭٭ که آیی و مقیم خطه ی خاک شوی
129
بـا مـا تـو هـر آنچه از ره کین گویی ٭٭٭٭ پیوسته مرا مُلحد و بی دین گویی
من خویش به آنچه گویی اقرار کنم ٭٭٭٭ انصاف بده تو را شود کاین گویی؟
130
بر شاخه ی امید اگر بری یافتمی ٭٭٭٭ هم رشته ی خویش را سری یافتمی
تـا چند ز تنگنای زنـدان وجود؟ ٭٭٭٭ ای کـاش سوی عدم رهی یـافتمی
131
جــز راه قـلـنـدران مـیخـانه مـپوی ٭٭٭٭ جز باده و جز سماع و جـز یار مجوی
بر کف قدح باده و بر دوش سبوی ٭٭٭٭ مِی نوش کن ای نگار و بیهوده مگوی
132
در ســنگ اگــــر شوی چو نار ای ساقی! ٭٭٭٭ هم آب اجل کند گذار ای ساقی!
خاک است جهان؛ غزل بخوان ای ساقی! ٭٭٭٭ بــا دست نفس باده بیار ای ساقی!
133
زاهد نکند ز زهد سود ای ساقی! ٭٭٭٭ زیرا قَدَر عمل نمود ای ساقی!
پر کن قدح نبید زود ای ساقی! ٭٭٭٭ که اندر ازل آنچه بود، بود ای ساقی!
134
ســـازنــــــده ی کار مـرده و زنده تویی ٭٭٭٭دارنـــده ی این چرخ پراکنده تویی
من گر چه بدم؛ خواجه ی این بنده تویی ٭٭٭٭ کس را چه گنه؟ که آفریننده تویی
135
گر شهره شوی به شهر شرالناسی ٭٭٭٭ ور گوشه نشین شوی همه وسواسی
به زین نبود که خضری و الیاسی ٭٭٭٭ کس تو نشناسد و تو کس نشناسی
136
یزدان خواهم جهان دگرگون کندی ٭٭٭٭ اکنون کندی تا نگرم چون کندی
یـــــا نام من از جریده بیرون کندی ٭٭٭٭ یا روزی من ز غیب افزون کندی