خوش شانسی

پژوهشی از: ریچارد وایزمن روانشناس دانشگاه هارتفورد شایر.
چرا برخی مردم پیاپی در زندگی شانس می‌آورند در حالی که دیگران همیشه بدشانس هستند؟
مطالعه برای بررسی چیزی که مردم آن را شانس می‌خوانند، ده سال پیش آغازشد. می ‌خواستم بدانم چرا بخت همیشه درب خانه ی بعضی‌ها را می‌زند، ولی دیگران از آن محروم می ‌مانند. به عبارت دیگر چرا برخی از مردم خوش‌شانس و برخی دیگر بدشانس هستند؟ آگهی‌هایی در روزنامه‌های سراسری چاپ کردم و از کسانی که احساس می‌کردند خوش‌شانس یا بدشانس هستند، خواستم با من تماس بگیرند. صدها نفر برای شرکت در پژوهش من داوطلب شدند و در سال‌های گذشته با آنها گفتگو کردم. زندگی‌شان را زیر نظر گرفتم و از آنها خواستم در آزمایش‌های من شرکت کنند.
نتایج نشان داد که هرچند این افراد بکلی از این موضوع غافلند، کلید خوش‌شانسی یا بدشانسی آنها در اندیشه ها و کردارشان نهفته است. برای مثال، فرصت‌های به ظاهر خوب زندگی را در نظر بگیرید. افراد خوش‌شانس همواره با چنین فرصت‌هایی برخورد می‌کنند، درحالی که افراد بدشانس نه.
با ترتیب دادن یک آزمایش ساده، کوشیدم بدانم آیا این مسأله ناشی از توانایی آنها در شناسایی چنین فرصت‌هایی است یا نه. به هر دو گروه افراد خوش شانس و بدشانس روزنامه‌ای دادم و از آنها خواستم آن را ورق بزنند و بگویند چند عکس در آن هست. پنهانی یک آگهی بزرگ را وسط روزنامه قرار دادم که می‌گفت: «اگر به سرپرست این پژوهش بگویید این آگهی را دیده‌اید، 250 پوند پاداش خواهید گرفت.» این آگهی نیمی از صفحه را پر کرده بود و به حروف بسیار درشت چاپ شده بود. با اینکه این آگهی خیره کننده بود، بیش تر کسانی که احساس بدشانسی می‌کردند، آن را ندیدند؛ درحالی که بیش تر افراد خوش‌شانس آن را دیدند.
پژوهش من نشان داد که افراد بدشانس، عصبی‌تر از افراد خوش‌شانس هستند و این فشار عصبی، توانایی آنها را در توجه به فرصت‌های پیش بینی نشده مختل می‌کند. در نتیجه، آنها فرصت‌های غیرمنتظره را به خاطر تمرکز بیش از حد بر دیگر امور از دست می‌دهند.
برای مثال وقتی به مهمانی می‌روند، چنان غرق یافتن جفت بی‌نقصی هستند که فرصت‌هاي عالی برای یافتن دوستان خوب را از دست می‌دهند. آنها به قصد یافتن مشاغل خاصی روزنامه را ورق می‌زنند و از دیدن دیگر فرصت‌های کاری باز می‌مانند. افراد خوش‌شانس آدم‌های راحت‌تر و بازتری هستند. در نتیجه آنچه را در اطراف شان وجود دارد، و نه فقط آنچه را در جستجوی آن هستند، می‌بینند.
پژوهش های من نشان داد که آدم‌های خوش‌اقبال براساس چهار اصل، برای خود فرصت ایجاد می‌کنند:
1- آنها در ایجاد و یافتن فرصت‌های مناسب مهارت دارند؛
2 - به نیروی شهود گوش می‌سپارند و براساس آن تصمیم‌های مثبت می‌گیرند؛
3 -به خاطر توقعات مثبت، هر پیشامد نیکی برای آنها رضایت بخش است؛
4- نگرش انعطاف‌پذیر آنها، بدبیاری را به خوش‌اقبالی تبدیل می‌کند.
در مراحل پایانی پژوهش، از خود پرسیدم آیا می‌توان از این اصول برای خوش‌شانس کردن مردم استفاده کرد. از گروهی از داوطلبان خواستم یک ماه وقت خود را صرف انجام تمرین‌هایی کنند که برای ایجاد روحیه و رفتار یک آدم خوش‌شانس برای آنها طراحی شده بود. این تمرین‌ها به آنها کمک کرد فرصت‌های مناسب را دریابند، به نیروی شهود تکیه کنند، انتظار داشته باشند بخت به آنها رو کند و در مقابل بدبیاری انعطاف نشان دهند.
یک ماه بعد، داوطلبان بازگشته و تجارب خود را تشریح کردند. نتایج حیرت انگیز بود: 80 درصد آنها گفتند آدم‌های شادتری شده‌اند؛ از زندگی رضایت بیش تری دارند و شاید مهم‌تر از هر چیز، خوش‌شانس‌تر هستند؛ و بالاخره اینکه من عامل شانس را کشف کردم.
چند نکته برای کسانی که می‌خواهند خوش‌اقبال شوند:
به غریزه ی باطنی خود گوش کنید؛ چنین کاری اغلب نتیجه ی مثبت دارد.
با گشادگی خاطر با تجارب تازه روبرو شوید و عادات روزمره را بشکنید.
هر روز چند دقیقه‌ای را صرف مرور حوادث مثبت زندگی کنید.
زن و مرد جوانی به محله جدیدی اسبا‌ب‌کشی کردند. روز بعد هنگام خوردن صبحانه، زن متوجه شد که همسایه‌اش درحال آویزان کردن رخت‌های شسته است و گفت: «لباس‌ها چندان تمیز نیست. انگار نمی‌داند چطور لباس بشوید. احتمالا باید پودر لباس‌شویی بهتری بخرد.»
همسرش نگاهی کرد ولی چیزی نگفت. هربار که زن همسایه لباس‌های شسته‌اش را برای خشک شدن آویزان می‌کرد، زن جوان همان حرف را تکرار می‌کرد تا اینکه یک ماه بعد، روزی از دیدن لباس‌های تمیز روی بند رخت تعجب کرد و به همسرش گفت: «یاد گرفته چطور لباس بشوید. مانده‌ام که چه کسی درست لباس شستن را یادش داده است.»
مرد پاسخ داد: «من امروز صبح زود بیدار شدم و پنجره‌ها را تمیز کردم.»
زندگی هم همینطور است. وقتی رفتار دیگران را می بینیم، آنچه می‌بینیم به درجه ی شفاف بودن پنجره‌ای که از آن مشغول نگاه‌کردن هستیم بستگی دارد. پیش از هرگونه انتقادی، بد نیست توجه کنیم به اینکه خود در آن لحظه چه ذهنیتی داریم و از خودمان بپرسیم آیا آمادگی آن را داریم که به‌ جای قضاوت کردن فردی که می‌بینیم، در پی دیدن جنبه‌های مثبت او باشیم؟