قران آبی

نسخه رحلی قرانی چند جلدی از قرن 4-3 ه.ق. موسوم به آبی که بخاطر برگهای پوستی نیلی بی همتایش چنین نام گرفته و یکی از بلندآوازه ترین و بیاد ماندنی ترین نمونه های هنر اسلامی است. گرچه بخط کوفی گوشه دار که در نگارش بیشتر قران های آن روزگار بکار رفته استنساخ شده مرکبش نه سیاه که از زر است. همین استفاده از مرکب زر و سیمِ اینک سیاه شده است که این قران را بس گران، ارزشمند و وزین ساخته است. گرچه تعییین تاریخ و محل آثار خوشنویسی قدیم عرب بس دشوار است و پهلو به نا ممکن می زند بنظر می رسد این قران در اوائل قرن دهم میلادی در شمال آفریقا استنساخ و احتمالا وقف مسجد قیروان (تونس) شده باشد. در این صورت چه بسا بانی اش یکی از سلاطین دودمان سلطنتی نوپا و روبه رشد فاطمیان بوده (1171-909م.) که بسرعت مصر و سوریه را زیر نگین آورد و شهر قاهره را بنیان گذارد. احتمالا انتخاب مرکب زر و سیم و رنگ آبی پوست با هدف هم چشمی و پیشی گرفتن بر نسخه های شاهوارِ بنفش رنگ فرمانروایان عثمانی و رساندن پیام رسای دینی و سیاسی بوده است. بخش اعظم این نسخه در تونس نگهداری می شود و گویا مجلدی که برگهای پراکنده از آن جدا شده در دوره سروری عثمانیان در شمال آفریقا اوراق شده است.