بندهشن

بُنْدَهِشْن نام کتابی‌است به پهلوی که تدوین نهایی آن در سدهٔ سوم هجری قمری رخ داده‌است.*[۱] نام این کتاب در فارسی به صورت بندهش هم آمده‌است. نویسنده (تدوین‌کنندهٔ نهایی) آن «فَرْنْبَغ» نام داشت.

«بندهشن» به معنی «آفرینش آغازین» یا «آفرینش بنیادین» است. نام اصلی کتاب احتمالأ «زندآگاهی» به معنی «آگاهی مبتنی بر زند» بوده‌است چنان که در ابتدای متن کتاب آمده‌است. این خود می‌رساند که نویسنده اساس کار خود را بر تفسیر اوستا قرار داده‌است.∗ بندهشن در ۳۶ فصل نوشته شده‌است. مطالب کتاب در سه محور اصلی است:

آفرینش آغازین
شرح آفریدگان
نسب‌نامهٔ کیانیان.∗
از این کتاب دو تحریر موجود است اولی موسوم به بندهشن هندی که مختصرتر است و دومی موسوم به بندهشن بزرگ یا ایرانی که مفصل‌تر است. صفت هندی یا ایرانی از آن رو بر آن‌دو نهاده شده‌است که نسخ اولی در هند استنساخ شده‌است و نسخ دومی در ایران.∗

پانویس

^ کتاب بر اصلی بسیار قدیمی‌تر استوار است.
^ تفضلی: تاریخ ا. ص ۱۴۱
^ تفضلی: تاریخ ا. ص ۱۴۲
^ تفضلی: تاریخ ا. ص ۱۴۵
فهرست منابع و مآخذ

تفضلی، احمد. تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام به کوشش ژاله آموزگار- تهران: سخن ۱۳۷۶ چاپ سوم ۱۳۷۸ ISBN 964-5988-14-2