گاودانه

گاودانه گیاهی است از بقولات و ماشک‌ها. که به منظور تغذیه گاو نر (برای افزایش توان جنسی) وهمچنین برای تغذیه انسان در مواقع قحطی مورد استفاده قرار می‌گیرد.



نام عربی آن کَرسَنه است. در فرهنگ دهخدا آمده کرسنه گیاهی است که به دانه اش گاودانه گویند.در آذربایجان به آن کوروشنه گویند.در کردی به آن کرزن و در ترکیه به آن بورچاک گویند. در اسپانیایی یرو ویونانی رووی و بلاخره در انگلیسی به bitter vetch معروف است.

ریخت‌شناسی [ویرایش]

گیاهی یک ساله
علفی
با ساقه کوتاه ومنشعب
رویش به صورت هیپوژیل
دارای یک ریشه اصلی و تعدادی ریشه‌ها فیبری جانبی
ریشه‌ها دارای گره‌های باکتری تثبیت‌کننده نیتروژن
برگ‌ها نظیر نخود و عدس نسبتاً کوچک
برگها به صورت مرکب متقابل
رنگ گل سفید استخوانی یا سفید مایل به کرم با خطوط طولی بنفش یا زرشکی
گل‌ها در دست جات یک تا سه تایی
برگ‌ها فاقد پیچک و یا هر نوع استطاله
اغلب بذور چند وجهی
بررسی عملکرد کشت مخلوط جو وگاودانه

بمنظور بررسی کشت مخلوط جو بهاره و گاودانه بصورت افزایشی و جایگزینی از نظر تاثیر بر روی عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و سایر صفات این دو گیاه، امکان کاهش در مصرف کود ازته، اثر بر روی LER و همچنین بررسی رقابت بین این دو گیاه، نه تیمار شامل تک کشتی‌های جو و گاودانه، چهارتراکم مخلوط افزایشی و سه تراکم مخلوط جایگزینی در چهار تکرار و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج حاکی از این بودند که مخلوطهای افزایشی نسبت به مخلوطهای جایگزینی از نظر بیوماس، عملکرد دانه و LER برتری داشتند. مخلوطهای افزایشی از نظر بیوماس و عملکرد دانه از تک‌کشتی‌ها نیز برتر بودند. در بین مخلوطها بیشترین عملکرد بیوماس و دانه و بالاترین LER به تیمار مخلوط افزایشی «N جو + ۰/۷۵N گاودانه» تعلق داشت. در این آزمایش LER برای تمام مخلوطها بزرگ‌تر از واحد بود که نشان‌دهنده برتری کارآئی استفاده از واحد سطح نسبت به تک‌کشتی‌ها است. مخلوطهای افزایش علاوه بر بالابردن محصول جو نسبت به تک‌کشتی آن به میزان ۲۳ درصد، موجبات کاهشی برابر ۷۵ درصد در مصرف کود ازته را نیز فراهم نمودند. از نظر رقابتی، جو گیاهی و گاودانه مغلوب بود. عملکرد گاودانه در مخلوطها به شدت کاهش یافت در حالیکه عملکرد جو چندان تغییری نکرد. کاشت و برداشت مکانیزه این مخلوط نیز به علت یکسان بودن تاریخ کاشت و برداشت، یکسان بودن قطر تقریبی بذور و بالابودن فاصله تشکیل غلاف گاودانه به حد کافی، امکان‌پذیر به نظر می‌رسد.

ژنتیک

گاودانه دارای کاریوتیپ ۲n=۱۴ می‌باشد (وحشی و اهلی) از صفات مطالعه شده این گیاه بازشدن غلاف و سازوکار انتشار دانه می‌باشد که پژوهش‌ها نشان داده این دو صفت هر دو مغلوب می‌باشند.

منابع

فرهنگ دهخدا
گاودانه ژنتیک زراعت گیاه‌شناسی پایانامه کارشناسی زراعت دانشگاه آزاد امیر نجم
زراعت واصلاح گیاهان علوفه‌ای کریمی هادی
بررسی ساختار ژنتیکی گاودانه ولی زاده مصطفی
agronomi potential of vicia elviria /adel moein
رحیم زاده خویی ریخت‌شناسی گاودانه (کنگره)
عین الله عبدی قزبجه گاودانه پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز
ویکی پدیا