خون اژدها

خون سیاه اژدهایی که به باور اساطیری مردم رامهرمز در جنگ با اسفندیار رویین‌تن به هلاکت رسید، هنوز از چشمه های قیر ماماتین می جوشد. بررسی لوح‌هایی که در تخت‌جمشید به دست آمده نشان می‌دهد هخامنشیان از این چشمه‌های قیر ظروف خود را می ساختند.
به گزارش خبرنگار مهر، منطقه "ماماتین" در ۲۵کیلومتری شمال شرق شهرستان رامهرمز استان خوزستان بستر میراث و ثروتی چند هزار ساله است. گاهی این ثروت اشباع شده از زمین بیرون می جهد تا شاید کسی آن را ببیند و از ثروت طبیعی سودی ببرد غافل از اینکه در ماماتین از زمین طلای سیاه می جوشد و کسی نمی بیند.


گاهی ثروت نیاکان ایرانیان در یک بنا و اثر تاریخی است و گاهی طلایی سیاه به نام نفت و قیر. در شهر رامهرمز کوهی وجود دارد که در اثر انشعاب گاز از درون حفره های آن آتشی به بیرون شعله می کشد که منظره زیبایی را در تاریکی شب پیش روی هر عابر می گذارد.
اما غیر از این کوه که به تشکوه معروف است در منطقه ماماتین شهر رامهرمز چشمه های زیادی وجود دارد که از آنها به صورت طبیعی قیر بیرون می آید. 10چشمه قیر طبیعی موجود در ماماتین به شکل تنورهای نانوایی هستند و با مصالحی مانند قلوه ‌سنگ و ملات ساروج‌ در دو طرف یک مسیل کم آب قرار دارند. طلای سیاهی که با نفت ترکیب شده از چشمه های سیاه رنگ می جوشد و با آب رودخانه ای به نام رود زرد رامهرمز ترکیب می شود و در نهایت وقتی از غلظت نفت و قیر آن کم شد به زمینهای کشاورزی می رسد. قدیمی ها این رودخانه و آن قیر سیاه را خون اژدهایی می دانستند که در نبرد با اسفندیار رویین تن کشته شد.


ایرانیان از خون اژدها یا همان قیر جوشیده از زمین برای ساختن بناهای تاریخی و ظروف استفاده می کردند.
کشف این ظروف ساخته شده از قیر در تپه "چغامیش دزفول" مربوط به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح نشان می دهد که قیر در بعضی از بناهای تاریخی عیلامی نیز کاربرد داشته است.
ایرانیان از چشمه‌های نفت روان در اطراف آتشکده پارسوماش (مسجد سلیمان) در صنایع نظامی و روشن کردن خشاب‌ها استفاده می‌کردند و در لوح‌هایی که در تخت‌جمشید به دست آمده مطالبی آمده که نشان می‌دهد هخامنشیان از چشمه‌های قیر تشکوه ظروف خود را می ساختند.


اما اکنون اهالی روستای قالند بهبهان استان خوزستان تنها استفاده کنندگان از چشمه های قیر خوزستان هستند. آنها از این مواد برای اندود کردن ظروف بزرگ نگهداری نان خشک و درمان گرفتگی و شکسته بندی اعضای بدن از قیر استفاده می کنند.
سالها پیش برای اولین و آخرین بار مواد رودخانه قیر ماماتین توسط یک کارشناس مورد آزمایش قرار گرفت و تشخیص داده شد که این مواد بهترین ترکیب برای ساخت باند فرودگاه هستند اما دیگر هیچ نوع بهره برداری از آن نشد.

نمونه هایی از چشمه های قیر طبیعی که از دل زمین بجوشد در اندیکای مسجد سلیمان و منطقه اوقیلک بهبهان نیز به چشم می خورد اما هیچیک از این مناطق جاذبه "ماماتین" را ندارند. چون این منطقه دارای کوره‌های تبخیر آب از قیر طبیعی (مربوط به قرن 7 هجری قمری)،‌ چاه‌های اکتشافی نفت ماماتین (اواخر قاجار)،‌ پیر شاهزاده عبداله ماماتین،‌ مجموعه ابنیه انگلیسی و مجموعه ابنیه اکتشافات نفت(دوران پهلوی اول)،‌ تپه ماماتین،‌ تپه دره قیر،‌ محوطه باستانی استحصال قیر،‌ چشمه‌های قیر روان و نیز کوه آتش (تشکوه) است که تا کنون حتی یک گردشگرهم نداشته اند.
پیدایش نفت و قیر در ایران باستان به دوره ساسانیان بر می گردد چنانکه آثار باقی مانده از یکی از سدهای شوشتر در مسیر رودخانه کارون و شوشتر نشان می دهد در ساخت آن از قیر استفاده شده و به همین دلیل در میان خوزستانی ها به بند قیر معروف است.


وجود بقایای یک شهر قدیمی به نام قلعه یزدگرد (قلعه تاشار) از آثار دوره ساسانی در فاصله کمی از رودخانه ماماتین که دارای حصارهای قطور سنگی بر فراز کوهی بلند و سوق الجیشی است و وجود تپه ای مشتعل از آتش به نام تشکوه می تواند در کنار رودخانه قیر طبیعی به یک مجموعه گردشگری عظیم تبدیل شود.