عقاب گر

عقابِ گَر (به انگلیسی: Haliaeetus leucocephalus Greek hali = salt, aeetus = eagle, leuco = white, cephalis = head)) یا عقاب سر سفید، نوعی عقاب، و نماد ملی کشور آمریکا است. این گونه عقاب از پرندگان شکاری شمال آمریکاستکه پهنه زندگی اش آلاسکا ، کانادا و تمام سرزمین آمریکا و شمال مکزیک است. عقاب های سرسفید بالغ عمدتا قهوه ای و با سر و دم سفید هستند.
در اواخر قرن بیستم این پرنده در محدوده کشور آمریکا در خطر انقراض قرار گرفت در حالی که تعداد آنها در آلاسکا و کانادا زیاد شده بود. در 12 جولای 1995 مامش از سیاهه پرندگان در حال انقراض در آمد.

همچنین:

عقاب گر طاس نیست
عقاب گر از شمار پرندگانی است که عقاب دریایی نامیده میشوند، با این ویژگی مشترک که خوراک همه آنها ماهیان است. گر نپیشنامی است نادربایست، و از آنرو چنین نام گرفته که سر و گردنش در سفیدی برف را ماند و در تضاد با بال پر و بال قهوه ای تندش گر دیده می شود. تا هفت سالگی رنگ سر و گردن و دمش به سپیدی نمی گراید. رنگ پر وبال عقاب گر در کودکی و جوانی روشنتر از رنگ عقاب بزرگسال است و خط و خال بیشتری دارد.

پراکندگی و عادت :از آنجا که نقش عقاب گر مهر و نشان رسمی ایالات متحده آمریکا شده در بین عقابها سر شناس تر از همگنان خود شده است.

در گذشته در بیشتر مناطق آمریکای شمالی می زیست ولی امروزه زیستگاهش محدودتر شده است.
عقاب گر دو نوع است: شمالی و جنوبی . در گذشته مرز شمالی گستره زندگی اش از جزیره برینگ و آلاسکا تا رود هودسن دامن کشیده بود. مرز جنوبی از کالیفرنیای شمالی در غرب آمریکا تا فلوریدا در خاور کشیده شده بود. امروزه به واسطه شکار بی رویه منابع غذائی شان، انهدام زیستگاه ها و مصرف روز افزون د. د. ت که منجر به نازایی پرنده می شود مرز زیست بومشان تنگتر شده تا بدان پایه که مدتی در خطر نابودی قرار گرفته بودند. در فلوریدا گردباد و طوفان بیشتر لانه هایشان را خراب می کند و این خود بر دیگر مخاطرات می افزاید. تفاوت بین دو گونه شمالی و جنوبی عقاب گر چندان چشمگیر نیست و تشخیص آن دشوار است. نوع جنوبی تنها در ایالات کارولینای جنوبی، فلوریدا و ایالات اطراف خلیج مکزیک و تگزاس می زید.

عقاب گر همسان با بسیاری از پرندگان شکاری بیشتر زندگی خود را بی حرکت روی درختان سپری میکند، ولی آنچه در اطراف می گذرد از دید تیز بینش نهان نیست و کمترین جنب و جوش پیرامون خود را تا آنجا که چشمش کار میکند زیر چشم دارد. این پرندگان بیشتر گوشه گیر و تکرو اند و کمتر روی یک درخت جمع می شوند، هر چند هرگاه خوراک فراوان باشد مانند سایر پرندگان گرد هم میایند و اجتماعی میشوند. دیده شده است که گروهی به بزرگی 300 عقابِ گر گرم شکار دسته ای از شاه ماهیان بوده اند.


اساسآ ماهیخوار: عقابهای گر بسیاری از حیوانات را به عنوان طعمه شکار میکنند. از لاشه حیوانات مرده نیز نمی گذرند. با این همه بیشتر سال را به صید ماهی می گذرانند و پرندگانی ماهیخوار اند. از مرده ماهیانی که موج به ساحل افکنده نیز نمی گذرند. عقاب شیوه های گوناگونی برای ماهی گیری دارد و فنونی گوناگون بکار می زند. گاه چون عقاب ماهیخوار ماهی گیرد، بالای پهنه ای از آب تند تند بال زده و می چرخد و همین که شکار را یافت با چنان تندی شیرجه به آب می زند که گاه یکسره زیر آب میرود. گاهی هم آرام روی دریاچه پرواز می کند، یا روی درختی در کنار آب صبورانه انتظار میکشد تا اینکه چشمش به ماهی بیفتد. جان جیمز اودوبون (Audubon) پرنده شناس آمریکایی یک بار عقاب گری را دید بر فراز آبهای کم عمق پرسه میزد و با منقار خود مانند مرغ ماهیخوار ماهی میگرفت.

روشی که بیشتر از همه در شکار بکار می گیرد زورگیری از عقاب ماهیخوار است. عقاب گر روی درخت یا جای مناسب دیگری نزدیک شکارگاه عقاب ماهیخوار چشم براه عقاب ماهیخواری که تازه شکاری گرفته می ماند و تا چشمش بر او می افتد یورش می برد. عقاب ماهیخوار در پی گریز بر می آید اما سنگینی شکار پروازش را کند می کند. عقاب گر از پی گیری دست نمی کشد تا عقاب ماهیخوار خسته و فرسوده با انداختن شکار جان بدر می برد. همینکه چنین شد شکار آن نگون بخت را بر داشته به مقامی امن می رود تا شکمی چراند.

در کمیابی ماهی به جانوران دیگری چون خرگوش، سنجاب، پرندگان آبزی، پافین و موش صحرایی روی آورده گاه به حیوانات بزرگی چون روباه و حیوانات خانگی یورش می برد و در فشار گرسنگی از آهو نیز نمی گذرد. دیده شده که به جوجه تیغی نیز حمله کرده است. عقاب گر شیوه هائی گوناگون در گرفتن پرندگان آبزی به کار میبرد که نمایانگر توانائی سازگاری است. بیشتر مواقع به تندی آذرخش به شکار زده با ضربتی سخت بر فرق سر از جای کنده به آسمان می برد. در گرفتن غاز وحشی شیوه شکارش شگفت انگیز است. هنگامی که غاز در ، آسمان پرواز میکند عقاب بسویش شیرجه میرود، چرخ می زند و برمیگردد و در حالیکه روبروی غاز قرار گرفته چنگالهایش را در سینه شکار فرو میکند.
تک همسری در سراسر زندگی: عقابهای گر سراسر زندگی را با جفت خود می زیند و سرسختانه به پیرامون آشیانه خود چسبیده ترک وطن نمی کنند. آشیانه را سالها پشت سر هم مورد استفاده می دهند، و حتی بعد از آنکه انسان به ساخت و ساز دگرگون سازی در زیست بومش می پردازد سرسختانه بر جای می ماند تا زمانی که دیگر یارای ماندن شان نباشد. در فلوریدا فصل تخم گذاری در اکتبر و نوامبر (حدود مهر آبان) شروع میشود. پرنده شناسان علت این تخم گذاری زود هنگام را در این دیده اند که در مرحله رشد جوجه های نو رسیده آبزیان فراوان باشند. حسن دیگر تخم گذاری زودهنگام برای جوجه ها این است که می توانند پیش از رسیدن فصل گرما آنقدر پر در آوردند که یارای ایستادگی در برابر گرمای شدید جنوب آمریکا را داشته باشند. در جنوب آمریکا آشیانه های عقاب گر بر فراز درخت ها و معمولأ بین 15 تا 20 متر بالاتر از سطح زمین ساخته میشود. عقابها درختان کاج را برای لانه سازی بر دیگر درختان ترجیح میدهند. در آلاسکا عقاب آشیانه اش را بر روی صخره های سنگی بلند یا برجهای کوچک کلیسا و ساختمانهای بلند می سازد. از آنجا که عقاب سالهای سال در یک آشیانه می نشیند پیاپی نوسازی کرده بزرگترش می کند و از همین روست که آشیانه عقابِ گر در نوع خود بنائی است با شکوه. "آشیانه بزرگ" واقع در ورمیلون (ایالت اوهایو) پیش از 1890 ساخته شد و تا تخریب در سال 1925 همه ساله زیستگاه عقاب بود. در سال 1922 آشیانه را اندازه گیری کردند و دریافتند که 3/6 متر عمق و 2/7 متر قطر دارد. "آشیانه بزرگ" در میانه چند شاخه منشعب یک درخت گردوی آمریکایی 24 متر بالاتر از سطح زمین سخته شده بود. آشیانه عقاب گر از توده انبوهی از چوب و شاخه که درازای بعضی از آنها به 2 متر میرسد تشکیل میشود؛ بسی نی و علف را با گل چسبناک را بهم پیوسته و آشیانه را یکپارچه میکند. در فصل بارندگی آشیانه مسطح میشود و عقاب هر سال آنرا مرمت کرده و دیواره ای به بلندی 30 سانتیمتری بر گرداگردش بالا می برد.

عقاب گر، دو تخم گذار است و کمتر دیده شده که شمار تخمها یک یا سه باشد. تخمها سفید رنگ یا آبی روشن اند و درازای هر یک به 7تا8 سانتیمتر میرسد. دوره خوابیدن روی تخم 35 روز است. هم پدر و هم مادر در این کار شرکت میکنند. در خوراندن به جوجه ها نیز همین کنند. وقتی جوجه ها بزرگ میشوند تنها در هوای نا مساعد از حمایت و مراقبت والدین خود بهره مند میشوند بدین شکل که پدر یا مادر بالهای خود را گشوده چون چتری به سر آنها می گسترد. عقاب بزرگسال به فرزندان خود می آموزد چگونه غذای خود را از هم دریده و لقمه لقمه کنند، و در حالی که بال و پر در می آورند تمرین پرواز میکنند بالهایشان را به هم کوفته حتی چند قدمی پرواز میکنند. سرانجام والدین جوجه عقابها را به سودای گرفتن خوراکی که در چنگال یا منقار دارند به پرواز می کشانند تا جایی که رفته رفته خوی پرواز گرفته در جستجوی طعمه پر و بال گشایند. بااین همه تا پایان تابستان پیوسته به خانه پدری باز میگردند اما پس از آن دیگر والدین روی خوش نشان نمی دهند و از لانه خود دورشان می کنند.
دشمنان عقاب :گذشته از انسان که دشمن همه حیوانات است عقاب گر براستی دشمنی ندارد، هر چند گفته اند برخی از پرندگان به آن می تازند. گاه عقاب ماهیخوار در برابر یورش عقاب گر به یورش متقابل می پردازد. کلاغ ها که بی هیچ دلیلی به پرندگان شکاری حمله ور می شوند از عقاب گر ترسی ندارند و گاه به آزارش پرداخته به آنها نوک هم میزنند. برخی از پرندگان هم آنگاه که عقاب زیاده نزدیک آشیانه شان شود بی باکانه به سویش حمله ور میشوند. ناگفته پیداست که عقاب گر را باکی از این یورشها نبوده و زخمی نبیند.