ابن حسام خوسفی

مولانا محمد پسر حسام الدین خوسفی شناخته شده به اِبنِ حِسام شاعر ایرانی در گذشته به سال ۸۷۵ هجری است. آرامگاه وی در شهر خوسف از توابع بیرجند واقع است. دیوان او شامل اشعاری در قالب‌های قصیده، ترجیع‌بند، مسمط و ترکیب‌بند است. او در قصیده از انوری، ظهیر فاریابی، خاقانی شروانی و سلمان ساوجی تأثیر گرفته‌است. از مهم‌ترین آثار او خاوران‌نامه است که به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شده‌است. این حسام حلقه ای حلقات ادبیات شیعی خراسان است و برخی دیگر از حلقه ها سلیمی تونی (م 854) و آذری اسفراینی و لطف الله نیشابوری (م 812)هستند. دیوان ابن حسام خوسفی توسط احمد احمدی بیرجندی تصحیح و منتشر شده است.وی از شاعران ولایی است ودر بعضی منابع ذکر گردیده که نامبرده شیعه اسماعیلی بوده است.1-1

1-1 فصلنامه مطالعات تاریخی دکتر مریم معزی و پایان نامه کارشناسی ارشد علیرضا خمر دانشگاه تهران- ادبیات اسماعیلی دکتر فریدون بدره ای
صفا، ذبیح‌اللّه، تاریخ ادبیات در ایران (جلد ۴)، انتشارات فردوس، ۱۳۶۸.
مجتبایی، فتح‌الله. دائره‌المعارف بزرگ اسلامی
ذبیح‌الله صفا. تاریخ ادبیات در ایران. چاپ سوم. تهران: ابن‌سینا، ۱۳۴۲. ۴۴۸.
↑ تاریخ ادبیات در ایران، صفا، جلد ۴، صص ۵-۱۷۴
شعر ذیل که در منابع خطی دست نویس آمده و دکتر معزی هم آن را آورده بر اسماعیلی بودن این شاعر صحه می گذارد
موسم مناجات

برادران به حقّ موسم مناجاتست
مراد خویش طلب کن که وقت حاجاتست

قیامت است که هر شش هزار سال ظهور
کنون چه هفت شود ، قائم القیاماتست

اگر امام زمان را به حقّ به نشناسی
روی به دوزخ اگر صد هزار طاعاتست

هر آن کسی که خداوند خویش را نشناخت
محقق است که در کفر و در ظلاماتست

میان بنده و حقّ راز کی نهان ماند
خدای عالم اسرار و ذوالخفیاتست

به ترک نفس ، هوا و مراد خویش بگیر
که هر چه در دل توغیر اوست ، طاماتست

به هر چه پیش خیال و قیاس خود گفتم
به نزد او همه افسانه و خیالاتست

بگوی از سر اخلاص نام مولانا
که آشکار شد و دعوتش مقالاتست

عیان شد است رفیقان ز مشرق و مغرب
ولیک این همه در بند یک اشاراتست

به فضل خود نظری کن به بندگان ضعیف
که در میان خلایق بسی مقالاتست

شراب شوق لبالب ز جام مولانا
بده که این هم از رحمت جماعاتست

ببخش بندة مسکین خویش ابن حسام
بدان سبب که گرفتار چاه ظلماتست