محمد علی خنجی
نویسه گردانی:
MḤMD ʽLY ḴNJY
دکتر محمدعلی خُنجی(۳آذر ۱۳۰۴، بحرین)
محتویات [نهفتن]
۱ تحصیلات
۲ مبارزات سیاسی
۳ فعالیتهای پژوهشی و آثار
۴ پانویس
۵ منابع
تحصیلات [ویرایش]
دکتر محمدعلی خنجی تحصیلات ابتدایی را در دبستان اتحادیه ملی ایرانیان بحرین - که پدرش محمدامین خنجی از گردانندگان آن بود- گذراند و در سال ۱۳۱۸ به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد. در سال ۱۳۲۶ از دانشکده حقوق دانشگاه تهران موفق به اخذ درجه لیسانس در رشته حقوق قضایی گردید؛ سپس جهت ادامه تحصیل به فرانسه عزیمت کرد و از دانشگاه پاریس موفق به اخذ درجه دکترای اقتصاد شد. وی در سال ۱۳۲۸ به ایران بازگشت و به عنوان وکیل دادگستری به فعالیت مشغول شد.
مبارزات سیاسی [ویرایش]
۱-حزب توده، جبهه ملی و حزب زحمتکشان ملت ایران
وی در دوران تحصیلات متوسطه در دبیرستان علمیه، جذب حزب توده ایران شد. این فعالیت در زمان دانشجویی در دانشگاه تهران ادامه یافت. در سال۱۳۲۶، در انشعاب از حزب توده که در اعتراض به برخی سیاستهای این سازمان بزرگ سیاسی بود با خلیل ملکی، دکتر انور خامه‌ای، فریدون توللی، جلال آل احمد و... همراهی نمود. پس از بازگشت از فرانسه، در سال ۱۳۲۸با جمعی از مبارزان نهضت ملی در مبارزه ملی شدن صنعت نفت به همکاری مؤثر پرداخت و در سازمان‌های وابسته به جبهه ملی، مشارکت کرد که مهمترین آنها سازمان دانشجویان و جوانان مبارز بود. همکاری نزدیک وی با روزنامه شاهد در همین زمان آغاز شد. این روزنامه سیاسی، اجتماعی و انتقادی بارها به دلیل نشر حقایق و مطالب کوبنده، علیه دستگاه استبدادی حاکم توقیف شد.[۱] در اوج مبارزات دکتر مصدق علیه حکومت رزم آرا ، «حزب زحمتکشان ملت ایران» با پیوستگی تعدادی از سازمانها و جمعیت‌های طرفدار و وابسته به جبهه ملی تشکیل شد و مبارزات گروههای بیشماری از مردم را در خود متمرکز کرد. دکتر خنجی نقش مؤثری در سازمان دهی این حزب برعهده گرفت.
۲-نیروی سوم و نهضت مقاومت ملی
پس از قیام سی تیر۱۳۳۱، دکتر بقایی بنای ناسازگاری با رهبر جبهه ملی، دکتر مصدق را گذاشت و به مرور راه خود را از نهضت ملی جدا کرد، کادرهای ورزیده و افراد متعهد حزب زحمتکشان از جمله دکتر محمدعلی خنجی از دکتر بقایی روی گردانده و به راه مصدق وفادار ماندند و چون هفته نامه «نیروی سوم» را به جای روزنامه شاهد ارگان تشکیلاتی خود قرار دادند به حزب نیروی سوم معروف شدند.[۲] بعد از کودتای۲۸مرداد۱۳۳۲ که درباره ادامه راه مبارزه در حزب نیروی سوم اختلافاتی به وجود آمد، دکتر محمدعلی خنجی به ادامه راه مصدق و مبارزه علیه کودتاچیان و استبداد و تسلط استعمار پرداخت و به همین جهت در سالهای بعد از ۲۸ مرداد یا در زندان و یا در حال فعالیت مخفی و مبارزه بود. در این دوره، بخش عمده مبارزه دکتر خنجی در نهضت مقاومت ملی متمرکز بود و نقش عمده‌ای در تحریر مقالات روزنامه مخفی «راه مصدق» و سایر نشریات و اعلامیه‌های نهضت مقاومت ملی برعهده داشت. [۳] در این زمان بود که به دلیل نگارش مقاله‌ای کوبنده و شدید اللحن علیه دستگاه حاکم جابر در روزنامه مزبور با عنوان:«مجسمه ابوالهول کودتا در دانشگاه تهران نصب می‌شود.» او را در زندان لشکر ۲زرهی به بند کشیدند.[۴]
۳-حزب سوسیالیست
فعالیت دکتر محمدعلی خنجی در سالهای بعد از ۲۸مرداد تا سال ۱۳۴۰ در «حزب سوسیالیست» متمرکز بود که این حزب را به همراه سایر مبارزانی که سالها با او همکاری داشتند از جمله غلامرضا تختی (قائم مقام دبیرکل حزب)، دکتر مسعود حجازی، دکتر یوسف جلالی، دکتر ترابعلی براتعلی، دکتر ایرج وامقی، دکتر عبدالله خنجی، حسین سکاکی، مهدی غضنفری، حسن خرمشاهی، دکتر احمد سپهری و مهندس عباس سنگانی به وجود آورده بود.
در دوران فعالیت نهضت مقاومت ملی، حزب سوسیالیست یکی از احزاب تشکیل دهنده این نهضت محسوب می‌شد و پس از آن که مبارزات ملی در سال ۱۳۳۹ تحت عنوان جبهه ملی ادامه پیدا کرد، حزب سوسیالیست یکی از بنیانگذاران فعالیت نهضت ملی در شکل جدید خود به شمار می‌آمد و در همان سال با شروع فعالیت جبهه ملی دوم، شادروان خنجی به عضویت شورای جبهه ملی دعوت شد. در این سالها او بارها به زندان کشیده شد؛ سرانجام دفتر وکالتش را که تنها ممر معاش او بود تعطیل کردند. [۵]
دکتر محمدعلی خنجی در تاریخ پنج شنبه ۲۴/۱/۱۳۴۰ طی نامه‌ای به استاد اللهیار صالح از طرف حزب سوسیالیست، این سازمان سیاسی را «با توجه به ضرورتهای تاریخی» و برای تأمین وحدت سازمانی جبهه ملی «به صورت یکجانبه و بدون قید و شرط» به نفع تشکیلات جبهه ملی، منحل اعلام کرد. وی در سال۱۳۴۱ در اولین کنگره جبهه ملی، به عضویت شورای مرکزی انتخاب شد و در سمت مسؤول تعلیمات جبهه ملی، نقش عمده‌ای در تنظیم برنامه‌های تعلیماتی برعهده گرفت.[۶]
فعالیتهای پژوهشی و آثار [ویرایش]
ایشان در کنار تسلط در تحلیل مسایل اقتصادی و اجتماعی به پژوهش و تحقیقات علمی در حیطه جامعه شناسی، تاریخ، اقتصاد، زبان شناسی، مردم شناسی و سایر شاخه‌های علوم انسانی پرداخت. وی بر زبان و ادبیات پارسی و فرانسوی احاطه داشت و در ضمن با زبانهای انگلیسی، عربی، آلمانی، روسی، ایتالیایی و چک آشنا بود.
برخی از تألیفات به چاپ رسیده ایشان در زیر ذکر می‌گردد:
کتاب "ارزش" چاپ۱۳۳۰
رساله‌ای در بررسی تاریخ ماد و منشا نظریه دیاکونوف
بیانیه جبهه بین المللی
ناسیونالیزاسیون(ملی کردن) صنایع
سوسیالیسم و اخلاق
تاریخ تحولات اجتماعی ایران(جلد اول)
ترجمه کتاب «توتم و تابو» نوشته زیگموند فروید
کوروش ابرمرد تاریخ
دکتر محمدعلی خنجی در تاریخ ۵ بهمن ۱۳۵۰ درتهران درگذشت.
پانویس [ویرایش]
↑ یادنامه دکتر محمد علی خنجی: بمناسبت هشتمین سالگرد فقدان/ فرشید افشار (خرمشاهی)، صفحه۸
↑ همان، صفحه۹
↑ همان، صفحه۱۰
↑ همان، صفحه۹
↑ همان، صفحه۱۰
↑ همان، صفحه۱۰
منابع [ویرایش]
یادنامه دکتر محمد علی خنجی: بمناسبت هشتمین سالگرد فقدان/ فرشید افشار (خرمشاهی)
رده‌های صفحه: زادگان ۱۳۰۴دانش‌آموختگان دانشگاه تهراندانش‌آموختگان دانشگاه پاریسدرگذشتگان ۱۳۵۰مترجمان اهل ایرانتاریخ‌نگاران اهل ایراناعضای جبهه ملی ایران
واژه های همانند
هیچ واژه ای همانند واژه مورد نظر شما پیدا نشد.