قیصریه قیصریه تهران معنای قیصریه

قیصری منسوب به قیصر است و قیصریه مونثش. در گذشته به تیمچه یا راسته بازار قیصریه می گفتند. در فرهنگ ها و کتب تاریخی بارها به قیصریه بر می خوریم زیرا شهر های بسیار در ایران دارای قیصریه بوده اند. در «عالم آرا» از قیصریه تبریز و در «آنندراج »از قیصریه کاشان و در «معماری اسلامی ایران » اثر ارزشمند پوپ، از قیصریه یزد و اصفهان و لار و جز آن یاد شده است. علاوه بر این ها در «فرهنگ جغرافیای ایران» دهی در شهرستان سراب و در «لغت نامه دهخدا »دهی در دهستان غار شهر ری گفته شده است. نویسنده «معماری ایرانی»، آرتور اوپهام پوپ، شرحی کامل از ساختمان و طراحی قیصریه به دست می دهد. بدین معنا که قیصریه راسته یا تیمچه یا سرای درازی بوده که در آن گاه فقط کالای ظریف و ارزشمند از قبیل زر و سیم و گوهر و اثر هنری به فروش می رسیده است یا صنعت گرانی چون زرگر، نقره کار، جواهرساز، سوزن دوز و ... گرد می آمدند.

هر چند پیشینه پایتختی تهران به دو سده بیش نمی رسد و قیصریه های دیگر شهر ها کهنسال تر از عمر پایتختی تهران است ،اما به هر روی پایتخت جوان کشورمان نیز در عصر قاجاریه از وجود قیصریه بی بهره نبود.

پیش از آن که به تاریخچه قیصریه تهران اشاره شود. از وجه تسمیه قیصريه و مشخصات فنی آن و نیز دیگر قیصریه های دیگر شهر ها شرحی در خور این نوشتار می آوریم .

قیصر لقب یولیوس (Julius) امپراتور رم (تولد 100 وفات 44 قبل از میلاد) بود. بعد ها ایرانیان به همه امپراتوران رم، قیصر گفتند. افزون بر این در فرهنگ معین ،قیصر لقب پادشاهان آلمان و روسیه نیز آمده است .

قیصری منصوب به قیصر است و قیصریه مونثش .در گذشته به تیمچه یا راسته بازار قیصریه می گفتند. در فرهنگ ها و کتب تاریخی بارها به قیصریه بر می خوریم. زیرا شهر های فراوانی در ایران دارای قیصریه بوده اند. در «عالم آرا» از قیصریه تبریز و در «آنندراج »از قیصریه کاشان و در «معماری اسلامی ایران » از قیصریه یزد و اصفهان و لار و جز آن یاد شده است .علاوه بر این ها در «فرهنگ جغرافیای ایران» دهی در شهرستان سراب و در «لغت نامه دهخدا »دهی در دهستان غار شهر ری معرفی شده است. نویسنده «معماری ایرانی»، آرتور اوپهام پوپ، شرحی کامل از ساختمان و طراحی قیصریه به دست می دهد . بدین معنا که قیصریه راسته یا تیمچه یا سرای درازی بوده که در آن گاه فقط کالای ظریف و ارزشمند از قبیل زر و سیم و گوهر و اثر هنری به فروش می رسیده است، ویا در آن صنعت گران زر گر،سوزن دوز و ... گرد می آمدند.

نکته مهمی که در شرح قیصریه نباید از یاد برد،در دار بودن این بازار است، که خود موجب پدید آمدن فضای آرام برای کسب و کار و هالی قیصریه می شده است ،و این خصوصیت در قیاس با معماری بازارهای ایران در خور توجه و اعتنا ست .

قیصریه های زیبای قزوین ،ابراهیم خان کرمان، اصفهان، یزد و وکیل شیراز در شمار قیصریه هایی از کشورمان هستند که می توان آنها را برشمرد.

محل برخورد دو راسته قیصریه را چهار سوق یا چهار سو گفته اند . جایگاهی با معماری زیبا که به هر چهار سوی قیصریه راه می یابد. فلاندن نقاش مشهور فرانسه به ایران سفر کرده و بسیاری از ابنیه و مناظر ایران راترسیم کرده است .او تابلویی از چهار سوق بلند و زیبای اصفهان دارد که انرا ماندگار کرده است.

محل فعلی خیابان امیر کبیر ضلع شمالی حصار صفوی را تشکیل می داد، که بر اثر افزایش جمعیت به فرمان ناصرالدین شاه در سال 1284 قمری آن را خراب کردند و حصار جدید را بنا نهادند.حصار صفوی در کنار تقاطع خیابان های پامنار و امیر کبیر در وازه ای داشت که آن را دروازه شمیران می خواندند. برای تمایز آن با دروازه شمیران دوره ناصری واقع در میدان بو علی سینای کنونی، آن را دروازه عتیق شمیران می خوانیم . در برابر(شمال) در وازه عتیق شمیران ضلع شمالی خیابان امیر کبیر در ابتدای خیابان پامنار قیصریه تهران قرار داشت ،این قیصریه باید در اواخر دوره محمد شاه یا اوایل دوره سلطنت ناصر الدین شاه ساخته شده باشد . گو اینکه از سرنوشت آن . اطلاع درستی نداریم . ولی به نظر می رسد . عمر این قیصریه تا سال های پایانی سلسله قجر دوام یافته باشد. به هر روی و امروز اثری از آن بر جای نمانده است .

در بررسی اسناد قجری آخرین باری که قیصریه تهران را می توان دید، نقشه نجم الدوله چاپ 1309 قمری است، که آن را به صورت« قیصریه قدیم» . در جوار ضلع غربی قبرستان قاسم آباد شمال تقاطع پامنار و امیر کبیر ثبت شده است . امروز مدرسه شهید مطهری و شعبه بانک ملی کنونی در اراضی آن قبرستان و قیصریه بنا شده اند .